Gümrükteki Belli Başlı Muafiyet ve İstisnalar

ÖZET

1) Cumhurbaşkanının zat ve ikametgahı için gelen eşya, 2) Mütekabiliyet esasına göre ithal edilen diplomatik eşya, 3) Gerçek kişiler tarafından serbest dolaşıma sokulacak şahsi eşyadan; a) Yerleşim yerlerini Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek kişilere ait, alındığı tarihte üç yaşından büyük olmayan kullanılmış motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtaları, b) Yerleşim yerlerini Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek kişilere ait her türlü kullanılmış ev eşyası, c) Yerleşim yeri Türkiye’de olan bir Türk ile evlenerek veya evlenmek üzere Türkiye’ye gelen kişilere ait çeyiz eşyası, d) Miras yoluyla intikal eden kişisel eşya, e) Türkiye’ye öğrenim görmek amacıyla gelen öğrencilere ilişkin eğitimle ilgili malzemeler ve eğitimle ilgili diğer ev eşyası, f) Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak çıkan gerçek kişilerin geri getirdiği kullanılmış ev eşyası, g) Yerleşim yeri Türkiye dışında olan gerçek kişilerin Türkiye’de satın aldıkları veya kiraladıkları konutlarında kullanılmak üzere geçici veya kesin olarak getirdikleri ev eşyası, h) Yolcuların kendi kullanımlarına mahsus ticari mahiyette olmayan kişisel eşya,      4) a) Ticari mahiyet arz etmeyen numuneler, i- Önemli değeri olmayan numunelik eşya ve modeller,             ii- Basılı reklamcılık dökümanları ve reklamcılık amacına yönelik malzemeler, iii- Bir ticari fuarda veya benzeri bir faaliyette kullanılan veya tüketilen ürünler,

5) İnceleme, analiz veya test amaçlı olarak ithal edilen eşya, …

Gümrük vergilerinden (Gümrük Vergisi, İlave Gümrük Vergisi, KDV ve ÖTV’den) muaftır.

Anahtar Kelimeler: Muafiyet, İstisna, Gümrük Vergisi, Katma Değer Vergisi, …

GİRİŞ

Gümrük Mevzuatındaki muafiyet ve istisnalar ana hatlarıyla 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 167.maddesi, 4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 sayılı Karar ile     2 sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliğinde belirtilmiştir.

Vergi Muafiyeti: Vergi kanunlarına göre vergilendirilmesi gereken kişi ya da kişi gruplarının, aynı veya başka kanunlarla vergi dışında bırakılmasıdır.

Daha Geniş Anlamda Vergi Muafiyeti; Standart vergi yapısında esas itibarıyla kendileri için vergi borcu doğması öngörülmüş olduğu halde, kanunen veya kanunun verdiği yetki kapsamında belirli gerçek ve/veya tüzel kişilerin, mükellef ve/veya meslek gruplarının kısmen ya da tamamen, devamlı ya da geçici bir şekilde vergisel sorumluluk dışında tutulmasıdır.

Vergi İstisnası: Vergi kanunlarına göre vergilendirilmesi gereken vergi konularının aynı veya başka kanunlarla kısmen ya da tamamen vergi dışı bırakılmasıdır.

Daha Geniş Anlamda Vergi İstisnası; Standart vergi yapısında esas itibarıyla vergilendirilmesi öngörülen bir konunun, gelirin, servetin, mal teslimi ve/veya hizmet ifasının, kıymetin, evrakın ve/veya işlemin kısmen ya da tamamen, devamlı ya da geçici olarak vergi dışında tutulmasıdır.

Vergi Muafiyeti ile Vergi İstisnası Arasındaki Fark: Vergi istisnasında vergilemeye objektif (verginin konusu) bir sınırlama getirilmektedir. Muafiyette ise subjektif (mükellef) açısından sınırlama söz konusudur. Bu kapsamda, objektif vergi mükellefiyetinin sınırlandırılmasına istisna, sübjektif vergi mükellefiyetinin sınırlandırılmasına ise muafiyet denir. Başka bir deyişle, vergi yasalarında ilke olarak vergilendirilmesi öngörülen bir konunun vergi dışında tutulmasına istisna denir. Buna karşılık, yine kural gereği mükellef olması gereken kişi ya da grupların vergi yükümlülüğü dışında kalmalarına muafiyet denir.

- İstisnaya örnek olarak; Telif kazançları istisnası, Gümrük Antrepo Rejimi, Dahilde İşleme Rejimi,

-Muafiyetlere örnek olarak ise; Gelir Vergisi Kanununda düzenlenen “Esnaf muaflığı”, “Diplomat/Diplomatik muaflığı” ve “Zati Eşya Muaflığı”

Gösterilebilir.

Aşağıdaki makalemizde, Muafiyet ve İstisnalara ilişkin mevzuat hükümleri ile konuya ilişkin kişisel görüşlerimize yer verilecektir.

I- 4458 SAYILI GÜMRÜK KANUNU’NUN 167’İNCİ MADDESİNDE SAYILAN İŞLEMLER

Aşağıda sayılan hallerde, serbest dolaşıma sokulacak eşya gümrük vergilerinden muaftır (Yani; Gümrük Vergisi, İlave Gümrük Vergisi ve Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi alınmaz).

Bu İşlemler:

1. Cumhurbaşkanının zat ve ikametgahı için gelen eşya,

2. Mütekabiliyet esasına göre ithal edilen diplomatik eşya,

3. Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Kuvvet Komutanlıkları, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Savunma Sanayii Başkanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğünün münhasıran asli görevleri ve Ticaret Bakanlığı’nın kaçakçılıkla mücadele görevi ile ilgili olarak ithal edecekleri her türlü araç, gereç, silah, teçhizat, makine, cihaz ve sistemleri ve bunların araştırma, geliştirme, eğitim, üretim, modernizasyon ve yazılımı ile yapım, bakım ve onarımlarında kullanılacak yedek parçalar, akaryakıt ve yağlar, hammadde, malzeme ile bedelsiz olarak dış kaynaklardan alınan yardım malzemesi,

4. Değeri 150-EURO’yu  geçmeyen  eşya,

5. Gerçek kişiler tarafından serbest dolaşıma sokulacak şahsi eşyadan; a) Yerleşim yerlerini Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek kişilere ait, alındığı tarihte üç yaşından büyük olmayan kullanılmış motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtaları, b) Yerleşim yerlerini Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek kişilere ait her türlü kullanılmış ev eşyası, c) Yerleşim yeri Türkiye’de olan bir Türk ile evlenerek veya evlenmek üzere Türkiye’ye gelen kişilere ait çeyiz eşyası, d) Miras yoluyla intikal eden kişisel eşya, e) Türkiye’ye öğrenim görmek amacıyla gelen öğrencilere ilişkin eğitimle ilgili malzemeler ve eğitimle ilgili diğer ev eşyası, f) Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak çıkan gerçek kişilerin geri getirdiği kullanılmış ev eşyası, g) Yerleşim yeri Türkiye dışında olan gerçek kişilerin Türkiye’de satın aldıkları veya kiraladıkları konutlarında kullanılmak üzere geçici veya kesin olarak getirdikleri ev eşyası, h) Yolcuların kendi kullanımlarına mahsus ticari mahiyette olmayan kişisel eşya,

6. Gerçek kişilerce serbest dolaşıma sokulacak diğer eşyadan; a) Değeri 430-EURO’yu geçmemek üzere yolcuların beraberindeki hediyelik eşya, b) Şeref nişanları veya ödülleri, c) Uluslararası ilişkiler çerçevesinde alınan hediyeler, 7. Cumhurbaşkanınca belirlenecek kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından ticari gaye güdülmemek ve amacı doğrultusunda kullanılmak üzere ithal edilen eşyadan; a) Eğitim, bilim ve kültürel amaçlı eşya ile bilimsel alet ve cihazlar, b) Tıbbi teşhis, tedavi ve araştırma yapılmasına mahsus alet ve cihazlar, c) Bilimsel araştırma amacına yönelik hayvanlar ile biyolojik veya kimyasal maddeler,     d) İnsan kaynaklı tedavi edici maddeler ile kan gruplama ve doku tipi ayırma belirteçleri, e) İlaç özelliği olan ürünlerin kalite kontrolüne yönelik maddeler, f) Ulusal araştırma geliştirme kurumları tarafından yürütülen veya desteklenen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmak üzere ithal edilen eşya,

8. Bir ticari faaliyetin yürütülmesi ile bağlantılı ithalat; a) İşyeri nakli suretiyle ithal edilen sermaye malları ve diğer malzemeler, b) Türkiye Gümrük Bölgesinde faaliyette bulunan çiftçilerin, komşu ülkedeki mülklerinden elde ettikleri ürünler, c) Komşu ülkelerdeki çiftçiler tarafından Türkiye Gümrük Bölgesindeki mülklerinde kullanılmak üzere getirilen, toprak ve ekinlerin işlenmesi amacına yönelik tohum, gübre ve diğer ürünler,

d) Ticari mahiyet arz etmeyen numuneler,

i- Önemli değeri olmayan numunelik eşya ve modeller,

ii- Basılı reklamcılık dökümanları ve reklamcılık amacına yönelik malzemeler,

iii- Bir ticari fuarda veya benzeri bir faaliyette kullanılan veya tüketilen ürünler,

e) İnceleme, analiz veya test amaçlı olarak ithal edilen eşya,

9. Ulaştırmacılıkta kullanılan eşya; a) Taşıma sırasında eşyanın istifi ve korunması için yardımcı maddeler, b) Canlı hayvanların nakli sırasında kullanılan kuru ot, yem ve yiyecek maddeleri ile ilaçları, c) Ulaşım araçları ile özel konteynerlerde mevcut bulunan akaryakıt ve madeni yağları, d) Deniz ve hava ulaşım araçlarına ait donatım ve işletme malzemesi, e) Yolcu ve yük taşımacılığı faaliyetlerinde bulunan hava yolu şirketlerinin bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere ithal edilen hava taşıtları, motorları ve bunların aksam ve parçaları,

10. Bilgi materyali ithalatı; a) Yayın hakları veya endüstriyel ve ticari patent haklarını koruyan örgütlere gönderilen eşya, b) Turistik reklamcılık malzemeleri, c) Ticari değeri olmayan çeşitli belge ve eşya,  

11. Cenaze ve cenaze ile ilgili eşyanın ithali; a) Savaş kurbanları anıtları ile mezarlıkların yapımı, bakımı ve süslenmesi amacına yönelik eşya, b) Tabutlar, cenaze kül kapları ve süsleme niteliği olan cenaze levazımatı,

12. Diğer eşya; a) Malül ve engellilerin kullanımına mahsus eşya, b) Tabiî  afetler, tehlikeli ve salgın hastalıklar, büyük yangınlar, radyasyon ve hava kirliliği gibi önemli nitelikteki kimyasal ve teknolojik olaylar ile büyük nüfus hareketleri gibi kriz hallerinden zarar görenlere gönderilen eşya, c) Türkiye'de düzenlenen uluslararası spor müsabakalarında kullanılmak üzere getirilen eczacılık ürünleri,

Birinci fıkranın (3) ila (12) numaralı bentlerinde yer alan eşyayı geliş süreleri dâhil tanımlamaya, bunların cins, nevi ve miktarlarını belirlemeye, muafiyet ve istisna uygulanacak tutarları sıfıra kadar indirmeye veya iki katına kadar çıkartmaya ve bu muafiyet ve istisnayı farklı eşya itibarıyla birlikte veya ayrı ayrı uygulamaya ve ticari mahiyette bulunmayan vergiye tabi eşyadan alınacak gümrük vergilerini göstermek üzere ilgili kanunlarda belirtilen hadleri geçmemek şartıyla tek ve maktu bir tarife uygulamaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.  

- Gümrük Kanununun 167/9-d ve 167/9-e maddeleri kapsamındaki eşyanın hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihraç edildikten sonra yurda geri gelişinde, Gümrük Kanununun 143 üncü maddesi uyarınca işlem yapılması durumunda; Gümrük Kanununun 143.maddesi gereğince serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihte bu ürünlere uygulanacak vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına göre işlem yapılacağından, bahse konu eşyanın Gümrük Kanununun 167/9-d ve 167/9-e maddeleri gereğince gümrük vergisinden muaf tutulması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/19 Sayılı Genelgesi).

II- 2009/15481 SAYILI KARAR VE 2 SAYILI GÜMRÜK MUAFİYETİ TEBLİĞİNE GÖRE TÜRKİYE’YE İTHALİ VEYA GEÇİCİ İTHALİ MUAF OLAN EŞYALAR

Söz konusu eşyaların ithali sırasında; Kısmi veya tam muafiyet uygulanır. Tam muafiyet uygulandığı durumlarda Gümrük Vergisi, İlave Gümrük Vergisi ve Katma Değer Vergisi alınmaz. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ise; 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 5, 6, 7 ve 7/A.maddelerinde sayılan eşyaların ithalinden alınmaz. Diğerlerinden ÖTV alınır. Kısmi muafiyet uygulanması durumunda ise; İthalata konu eşyanın gümrük vergileri toplamının % 3, aylık vergi olarak (her ay) tahsil edilir.

Bu Eşyalar:

1- Nihai Kullanım: Gümrük Kanunu’nun 16.maddesi hükmü çerçevesinde, nihai kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulamasına tabi eşyanın, öngörülen amaçlarla kullanılması halinde gümrük vergisi alınmaz veya normalde uygulanan gümrük vergisi oranından daha düşük vergi oranı uygulanır (2009/15481 sayılı Kararın 4.maddesi).

Not: Nihai Kullanım Hakkında Daha Geniş Bilgi Edinmek İsteyenler, İleride yayınlanacak “Gümrük Mevzuatında Nihai Kullanım” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

2- Kişilere Ait (Kişisel Kullanıma Mahsus) Ve Belirli Şartları Taşıyan Araçlara/Taşıtlara İthal Vergilerinden Tam Muafiyet Suretiyle Geçici İthalat Rejimi Uygulanır (İthalat Sırasında Gümrük Vergisi, Katma Değer Vergisi Ve Varsa İlave Gümrük Vergisi ve ÖTV Alınmaz, Vergiler Teminata Bağlanır). Bu Şartlar: 1-a) Bu taşıtların, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişi adına ve bu bölge dışında tescil edilmiş olması ya da Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olduğunun belgelendirilmesi, b) Taşıtların, 17, 18 ve 19.madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik kişiler tarafından kullanılması,                       c) Demiryolu taşıtları dışında ticari kullanıma mahsus taşıtların, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında başlayan veya sona eren taşıma işlerinde kullanılması, gerekir.

2) Onaltıncı maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerindeki koşulları taşıyan ve geçici ithalat izni verilen taşıtın, Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik kişiler tarafından; a) Bölge dışında bir demiryolu ulaşım ağına bağlı demiryolu taşıtının bir anlaşma çerçevesinde müştereken, b) Bir römorkun veya yarı römorkun, Türkiye Gümrük Bölgesinde tescilli bir motorlu taşıt ile birlikte, c) Kişisel kullanıma mahsus kara taşıtlarının acil bir durum nedeniyle ve bu durum süresince araç sahibi de araçta bulunmak şartı ile, kullanılması mümkündür.

3) 16.maddenin birinci fıkrasının (a) bendindeki koşulu taşıyan kişisel kullanıma mahsus taşıt, izin hak sahibinin izni ve 19.maddenin üçüncü fıkrası çerçevesinde, Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik gerçek bir kişi tarafından süreklilik arz etmemek koşuluyla kullanılabilir. Ancak, bu kullanım sırasında izin hak sahibinin Türkiye Gümrük Bölgesinde bulunması şarttır.

4) (1) Türkiye Gümrük Bölgesindeki yerleşim yerini bölge dışına nakletmek isteyen gerçek kişinin kişisel kullanım amacıyla getireceği 2009/15481 sayılı Kararın 16.maddenin birinci fıkrasının (a) bendindeki koşulu taşıyan taşıta, geçici ithalat izni verilir. Bu taşıtın geçici olarak Türkiye Gümrük Bölgesine getirildiği tarihten itibaren en fazla üç ay içinde yeniden ihraç edilmesi zorunludur. (2) Belirli bir süre ile çalışmak veya öğrenim görmek amacıyla gelen Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik kişilerin ülkelerinde adlarına kayıtlı olan kişisel kullanıma mahsus kara taşıtına geçici bir süreyle Türkiye Gümrük Bölgesinde trafiğe tescil edilmek üzere geçici ithalat izni verilir. Bu taşıtlar çalışma veya öğrenim süresi içerisinde Türkiye Gümrük Bölgesine getirilebilir. (3) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişi tarafından kişisel veya ticari amaçla kullanmak üzere getirilen ve 16.maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerindeki koşulları taşıyan taşıtın, süreklilik bulunmaması/süreklilik arz etmemesi şartıyla ve kişisel kullanım konusunun hizmet sözleşmesinde belirtilmesi şartıyla, izin hak sahibi tarafından istihdam edilen veya usulüne uygun olarak yetkili kılınan Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik gerçek kişi tarafından kullanılmasına izin verilir. Ancak, kişisel amaçla kullanılacak taşıtlar için 16.maddenin birinci fıkrasının (c) bendindeki koşul aranmaz. (4) Kamu kuruluşları, belediyeler ve sermayesinin tamamı devlete ait olan kamu iktisadi kuruluşları ile yapılan sözleşmeye istinaden ticari amaçla kullanılmak üzere getirilen ve 16.maddenin birinci fıkrasının (a) bendindeki koşulları taşıyan ambulans hava taşıtları, yangın söndürme hava taşıtları, zirai ilaçlama hava taşıtları ve sıhhi ilaçlama hava taşıtlarına yirmidört ayı aşmamak üzere geçici ithalat izni verilir. Bu sürenin uzatılması hususunda Bakanlık yetkilidir. (5) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik kişilerden Türkiye Gümrük Bölgesi dışından emekli olanlar ile Türkiye’de oturma iznine sahip Türkiye Gümrük Bölgesi dışından emekli yabancıların bu durumlarını belgelendirmeleri halinde, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında adlarına kayıtlı kişisel kullanıma mahsus kara taşıtlarına geçici ithal izni verilir. Bu kişilerden emeklilik tarihinden sonra Türkiye Gümrük Bölgesine ilk defa getirecekleri kişisel kullanıma mahsus kara taşıtları için Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru bir yılda en az yüzseksenbeş gün Türkiye Gümrük Bölgesi dışında bulunması koşulu aranmaz. Ayrıca, 20.maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (3) ve (4) numaralı alt bentlerindeki geçici ithalat izin sürelerinin tamamını kullanmadan taşıtıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkan emeklilerin, izin süresi içinde olmak koşuluyla, izinden kalan sürelerini kullanmak üzere taşıtıyla yeniden Türkiye Gümrük Bölgesine girişlerinde Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru bir yılda en az yüzseksenbeş gün Türkiye Gümrük Bölgesi dışında bulunma koşulu aranmaz. (6) Ticari kullanıma mahsus deniz, hava ve demiryolu taşıtlarına, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu uyarınca finansal kiralama sözleşmesi süresine bağlı olarak geçici ithalat izni verilir. (7) Geçici ithalat izni verilen hak sahibi, kişisel kullanıma mahsus kara taşıtını geçici ithalat izin süresince Türkiye Gümrük Bölgesinde kullanabilir (2009/15481 sayılı Kararın 16, 17, 18 ve 19.maddesi).

Not: Konuya İlişkin Daha Fazla Bilgi Edinmek İsteyenler, 6-7/04/2020 Tarihinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanan “Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük İşlemleri (1) ve (2)” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

3- Paletler: 3.maddenin birinci fıkrasının (r) bendinde tanımlanan paletler için geçici ithalat izni verilir.

Aynı tür ve aynı kıymette olan paletin ihraç veya yeniden ihraç edilmesi durumunda, daha önce geçici ithaline izin verilen palet ile ilgili geçici ithalat rejimi sona erdirilir (2009/15481 sayılı Kararın 22.maddesi).

4- Konteyner: (1) a) Sahibinin veya işletmecisinin kimliği, b) Sahibi veya işletmecisi tarafından verilen ayırt edici işaret ve rakamlar, sabitleştirilmiş teçhizatı dahil dara ağırlığı, c) Hava taşımacılığında kullanılan konteyner hariç, konteynerin ait olduğu ülke, bilgilerinin görülebilen uygun bir yerine, çıkarılmayacak şekilde işaretlendiği anlaşılan konteynere geçici ithalat izni verilir. (2) Ancak, kombine demiryolu taşımacılığında takas edilerek kullanılan konteyner için birinci fıkranın (b) bendinde belirtilen bilgilerin yer alıp almadığı hususu aranmaz. (3) Konteynerin yeniden ihraç edilmeden önce dahili trafikte bir defa kullanılmasına izin verilir (2009/15481 sayılı Kararın 23.maddesi).

Not: Geçici İthalat/Geçici İthalat Rejimi İle İlgili Geniş Açıklamaları, ileride yayınlanacak  “Geçici İthalat İşlemlerine Kısa Bir Bakış (1) Ve (2)” İsimli Makalemizde Bulabilirler.

5- Yolcular tarafından ithal edilen kişisel ve sportif amaçlı eşya: Türkiye Gümrük Bölgesinde ikamet etmediği halde, bu bölgeye geçici olarak gelen yolcuların seyahatleri sırasında kişisel ve sportif amaçlarla kullanacağı Ek-1’deki listede yer alan makul miktardaki eşyaya, geçici ithalat izni verilir (2009/15481 sayılı Kararın 24.maddesi). 

6- Gemi adamlarının ihtiyaç malzemesi: 1) Gemi adamlarının ihtiyacına yönelik olarak;                      a) Uluslararası deniz trafiğine kayıtlı bir gemide, b) Mürettebat tarafından geçici olarak gemiden kıyıya indirilmesi durumunda kıyıda, c) Kültürel, sosyal veya dini amaçlarla düzenli hizmet veren ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından bu kuruluşlarda, kullanılmak amacıyla getirilen Ek-2’deki listede yer alan ihtiyaç malzemesine, geçici ithalat izni verilir (2009/15481 sayılı Kararın 25.maddesi).

7- Kriz Hali İçin Gönderilen Yardım Malzemesi: Türkiye Gümrük Bölgesindeki kriz hali nedeniyle bir kamu kuruluşuna veya kamu kuruluşları tarafından yetkili kılınan kuruluşlar adına gönderilen yardım malzemesine, geçici ithalat izni verilir  (2009/15481 sayılı Kararın 26.maddesi).

Örneğin: Deprem sonrası yurt dışından gönderilen kurtarma ve çeşitli yardım malzemeleri gibi.

8- Tıbbi Ve Cerrahi Teçhizat İle Laboratuvar Teçhizatı: Türkiye Gümrük Bölgesinden temin edilememesi nedeniyle hastane ya da başka bir tıbbi kuruluşun acil ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak, bu kuruluşlara teşhis veya tedavi amacıyla bedelsiz gönderilen ve Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik kişiye ait tıbbi ve cerrahi teçhizat ile laboratuvar teçhizatına, geçici ithalat izni verilir (2009/15481 sayılı Kararın 27.maddesi).

Örneğin: Yurt dışından yardım amaçlı gönderilen pandemi malzemeleri.

9- Canlı Hayvanlar ve Bunlara Ait Teçhizat İle Sınır Bölgelerinde Kullanılan Teçhizat: 1) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait ve Ek-3’teki listede sayılan amaçlar için getirilen hayvanlara, geçici ithalat izni verilir. 2) Geçici ithal edilen hayvanlardan doğan ve ticari değeri bulunan hayvanlar da bu rejime tabi tutulmuş sayılır. 3) a) Türkiye Gümrük Bölgesine komşu bir sınır bölgesinde yerleşik bir kişiye ait olan ve bu komşu sınır bölgesinde yerleşik bulunan bir kişi tarafından, b) Sınır bölgesinin genel altyapı inşası, bakımı ve tamiri için gerekli olan ve kamu kuruluşlarının sorumluluğu altında, sınır bölgesinde kullanılmak amacıyla getirilen eşyaya, geçici ithalat izni verilir (2009/15481 sayılı Kararın 28.maddesi).

10- Ses, Görüntü Veya Veri Taşıyan Eşya: 1) Aşağıda yer alan ses, görüntü veya veri taşıyan eşyaya geçici ithalat izni verilir: a) Ticari kullanımdan önce görülmek üzere gönderilen sinema filmlerinin pozitifleri, basılı ve işleme tabi tutulmuş ve diğer kayıtlı görüntü taşıyan eşya. b) Ses, dublaj veya çoğaltma amacıyla gönderilen filmler, manyetik bantlar ve teller ile diğer ses veya görüntü taşıyan eşya. c) Ücrete tabi olarak toplu gösterime sunulmadığı sürece, yabancı ürünlerin işlevini veya mahiyetini tanıtan filmler. ç) Otomatik veri işlemede kullanılmak üzere ücretsiz olarak gönderilen veri taşıyan eşya (2009/15481 sayılı Kararın 29.maddesi).

Not: Konu hakkında ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler 07.04.2020 Tarihinde, İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği “info@igmd.org.tr” Sitesinde Yayınlanan “Veri ve Komutların Dış Ticaret Yönü” İsimli Makalemize müracaat edebilirler.

11- Turistik Reklam Malzemesi: Turistik tanıtıma yönelik Ek-4’teki listede yer alan reklam malzemesine, geçici ithalat izni verilir (2009/15481 sayılı Kararın 30.maddesi).

12- Mesleki Teçhizat:  1) Ek-5’teki listede yer alan; a) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik kişiye ait olan, b) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik kişi veya bu kişi tarafından Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik olup olmadığına bakılmaksızın istihdam edilen kişi tarafından getirilen, c) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik kişi tarafından ya da onun denetimi altında kullanılan, mesleki teçhizata, geçici ithalat izni verilir.

2) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik kişi ile yapılan ortak yapım sözleşmesi kapsamında televizyon programı, görsel-işitsel eser yapımında kullanılmak amacıyla, Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik kişiye gönderilen sinematografik teçhizatın geçici ithaline birinci fıkranın (c) bendindeki koşul aranmaksızın izin verilir.

3) Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik kişinin taraf olduğu radyo ve televizyon programlarının ortak yapımında, mesleki teçhizat kiralamaya konu olabilir.

4) El aletleri hariç olmak üzere, sınai üretim ve ambalajlama işlerinde, doğal kaynakların işlenmesinde, binaların inşasında, tamir veya bakımında ya da toprak hafriyatı gibi işlerde kullanılacak teçhizat bu maddenin uygulanmasında mesleki teçhizat olarak değerlendirilemez (2009/15481 sayılı Kararın 31.maddesi).

13- Pedagojik Materyal ve Bilimsel Malzeme: 1) Ek-6’daki listede yer alan; a) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan, b) Ticari amaç gütmemek üzere öğretim, bilimsel araştırma veya mesleki eğitim amacıyla kurulan özel veya kamu kurumları tarafından kuruluş amaçları doğrultusunda kendi sorumlulukları altında kullanılmak için getirilen, c) Getiriliş amacına uygun miktarda olan, ç) Ticari amaç dışında kullanılmak üzere getirilen, pedagojik materyal ile Ek-7’deki listede yer alan eğitim, bilimsel veya kültürel faaliyetlerle bağlantılı olarak gönderilen diğer eşyaya geçici ithalat izni verilir (2009/15481 sayılı Kararın 32.maddesi).

14- Ambalajlar: 1) Dolu olarak getirildikleri takdirde boş veya dolu olarak ya da boş olarak getirildikleri takdirde dolu olarak yeniden ihraç edilmek istenen ambalajlara geçici ithalat izni verilir.

2) Bu kapsamda geçici ithaline izin verilen ambalajlar, ihraç veya yeniden ihraç eşyasının dışındaki bir eşyanın ambalajı olarak kullanılamaz.

3) Tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimi kapsamında boş olarak geçici ithal edilmesine karşılık, dolu olarak yeniden ihraç edilmediği tespit edilen ambalajlar için Gümrük Kanunu’nun 184.maddesi uyarınca gümrük yükümlülüğü doğar. Bu eşyaya, gümrük yükümlülüğünün doğmasından itibaren kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimi uygulanır. (2009/15481 sayılı Kararın 33.maddesi).

15- Özel Nitelikte Eşya: 1) Aşağıda yer alan özel nitelikteki eşya için geçici ithalat izni verilir:                 a) Mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve kullanımı sonucunda elde edilen ürünün en az % 75'inin Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilmesi koşuluyla, bu bölgede yerleşik kişiye imalat işlerinde kullanılmak üzere gönderilen ölçme, kontrol, test araçları ve benzeri diğer araçlar ile kalıp, çizim, taslak ve benzeri diğer araçlar. b) Mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve bu kişi tarafından Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bir kişiye tamamı ihraç edilecek ürünün imalatında kullanılmak üzere, bedelsiz gönderilecek özel alet ve araçlar. c) Test, deneme veya tanıtıma tabi tutulmak amacıyla gönderilen eşya, ç) Test, deneme veya tanıtımın gerçekleştirilebilmesi için kullanılması gereken eşya, d) Niteliği gereği eşyanın reklamının yapılması veya eşyanın belirgin özelliğinin tanıtılması amacıyla gönderilen eşya, e) Test veya denemeye tabi tutulmayı içeren satış sözleşmesine konu eşya, f) (c), (ç), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen eşya, anılan bentlerde belirtilen getiriliş amacı dışında başka bir amaçla kazanç elde etmek için kullanılamaz (2009/15481 sayılı Kararın 34.maddesi).

Not: Konu Hakkında Ayrıntılı Bilgi Edinmek İsteyenler, Gümrük Ve Ticaret Müfettişleri Dayaanışma Derneği Yanın Organı Olan “Gümrük ve Ticaret Dünyası” İsimli Derginin 104’üncü Sayısında Yayınlanan “Kalıp ve Modifikasyon İthalaının Ayrıntılı İncelenmesi” İsimli Makalemize Müracaat Edebilirler.

16- Numuneler: Üretilmiş belli bir mal grubunu temsil edecek ya da üretilmesi planlanan eşyanın örnekleri niteliğinde olan numunelere geçici ithalat izni verilir. Ancak, tek bir şahıs tarafından getirilen aynı cinsten fazla miktarda eşya ile tek bir şahsa gönderilen çok sayıda eşya numune olarak değerlendirilmez. (3) Numuneler, Türkiye Gümrük Bölgesinde iken gösteri amacı dışında herhangi bir şekilde kullanılamaz (2009/15481 sayılı Kararın 35.maddesi).

17- Üretim Araçları ve Parçaları: 1) Tamir veya siparişe konu üretim araçları veya bunların parçalarına, tamir veya teslim süresi boyunca kullanılmak ve tamirci veya tedarikçi tarafından bedelsiz olarak gönderilmek kaydıyla tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimi uygulanır. 2) Birinci fıkrada belirtilen eşyanın geçici ithalat rejimi altında kalabileceği süre altı aydır (2009/15481 sayılı Kararın 36.maddesi).

18- Sergilenmek Veya Satılmak Amacıyla Getirilen Eşya: 1) Sergi, fuar, toplantı ve benzeri etkinliklerde gösterime ya da kullanıma sunulan eşya için geçici ithalat izni verilir. Bu kapsamdaki eşyanın, işyerinde veya mağazalarda düzenlenen satış veya özel amaçlı sergiler dışındaki genel bir sergi, fuar, toplantı ve benzeri etkinliklerde gösterim ve kullanım amacıyla geçici ithal edilmesi ve bu amaç doğrultusunda geçici ithal edileceğinin ilgili sergi veya fuar organizasyonundan alınacak belge ile kanıtlanması gerekir. Bu tür etkinliklerde gösterime ya da kullanıma sunulan eşyadan etkinlik süresince elde edilen eşya da bu rejime tabi tutulmuş sayılır. 2) Alıcının yapacağı inceleme sonucuna bağlı olarak satın alımına karar verilecek, numune olarak nitelendirilemeyecek eşyaya iki ay süre ile geçici ithalat izni verilir. 3) Aşağıda yer alan ve sergilenmek veya satılmak amacıyla getirilen eşyaya geçici ithalat izni verilir: a) Satılmak amacıyla müzayedeye getirilen eski eşya, b) Olası bir satış amacıyla, sergilenmek üzere getirilen Ek-8’deki listede yer alan sanat eserleri, koleksiyon parçaları ve antikalar (2009/15481 sayılı Kararın 37.maddesi).

19- Yedek Parça, Aksesuar Ve Ekipman: İthalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilen eşyanın yenilenmesi, ayarı ve muhafazasına yönelik tamir ve bakım için gerekli olan yedek parça, aksesuar ve ekipmanlara, geçici ithalat izni verilir (2009/15481 sayılı Kararın 38.maddesi).

20- Etkisi Olmayan Özel Bir Durumda Getirilen Eşya: 1) Bu Kısım kapsamında tam muafiyetten yararlanamayan ve önemli ekonomik etkisi olmayan eşyaya bir defaya mahsus olmak üzere tam muafiyet suretiyle geçici ithalat izni verilir. Bu eşyaya verilecek süre hiçbir koşulda üç ayı geçemez ve bu eşyaya ilişkin süre uzatım talepleri karşılanmaz. 2) Genelkurmay Başkanlığı koordinesinde icra edilecek eğitimlere katılacak NATO üyesi olmayan ülkelere ait eşyaya Genelkurmay Başkanlığınca talep edilen süre kadar geçici ithalat izni verilir. Eğitimlerde kullanılan ve sarf edilen eşyanın ayniyeti aranmaz (2009/15481 sayılı Kararın 39.maddesi).

21- Tam Muafiyet Suretiyle Geçici İthalatta Teminat:  1) Tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilecek eşyadan ithalat vergilerini karşılayacak tutarda teminat aranır.

2) Ancak, Kanunun 202.maddesi hükmü uyarınca; a) Sözlü beyana konu olan eşya, b) Yazılı beyana konu olan; 1- Türkiye Gümrük Bölgesinde meydana gelen kriz hali nedeniyle bir kamu kuruluşu adına veya kamu kuruluşları tarafından yetkili kılınan kuruluşlar adına gönderilen yardım malzemeleri, 2-Hava, deniz veya demiryolu şirketlerine veya posta idarelerine ait olan ve bunlar tarafından uluslararası trafikte kullanılmak üzere üzerleri ayırt edici biçimde işaretlenmiş malzeme, için teminat aranmaz (2009/15481 sayılı Kararın 41.maddesi).

22- Kısmi Muafiyet Suretiyle Geçici İthalatta Teminat: Kanunun 133.maddesi hükümleri çerçevesinde kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşya için her ay itibarıyla alınacak ithalat vergileri tutarının % 3’ü dışında kalan tutar için teminat aranır (2009/15481 sayılı Kararın 42.maddesi).

23- Posta Veya Hızlı Kargo Yoluyla Gelen Eşya: 1) Türkiye Gümrük Bölgesindeki bir kişiye posta ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen 150-Avro’yu geçmeyen kişisel kullanıma mahsus kitap veya benzeri basılı yayına muafiyet tanınır.  2) Muafiyetin aynı kişi tarafından kullanılmasının süreklilik arz ettiğinin tespiti halinde muafiyetin kullanımına sınırlama getirilebilir. 3) Birinci fıkra kapsamındaki eşyanın cins, nevi, nitelik, miktar ve kıymetine ilişkin düzenleme yapmaya Bakanlık yetkilidir. (2009/15481 sayılı Kararın 45.maddesi).

24- Yerleşim Yerini Türkiye Gümrük Bölgesine Nakleden Gerçek Kişilere Ait Kullanılmış Motorlu Veya Motorsuz Özel Nakil Vasıtaları: 1) Aşağıda belirtilen kişilerin kullanılmış motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtalarını gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma sokmalarına izin verilir: a) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında en az yirmidört (24) ay ikamet ettikten sonra, yerleşim yerini Türkiye Gümrük Bölgesine kesin olarak nakleden gerçek kişiler. b) Yurt dışındaki milli veya milletlerarası kadrolara atanıp da bu görevlerinden dönen kamu görevlileri. c) Türk vatandaşlığına geçmek suretiyle yerleşim yerini yabancı bir ülkeden Türkiye Gümrük Bölgesine kesin olarak nakleden kişiler. ç) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik kişilerin ölümü halinde, Türkiye’de ikamet eden gerçek kişi mirasçıları.

2) Birinci fıkranın (b) ve (c) bentlerinde belirtilen kişiler için, motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtalarının, kişilerin Türkiye'ye son giriş tarihinden en az altı ay öncesinde yurt dışında bulundukları ülkede adlarına kayıtlı olması, adlarına kaydının yapıldığı yıl itibarıyla, kayıt ve model yılı dahil, üç yıldan eski olmaması şarttır.

3) Motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtası muafiyeti, aile ünitesine tanınır.

4) Muafiyet sadece, yerleşim yeri naklinde kişinin yerleşim yerini nakletmek amacıyla Türkiye'ye son giriş tarihinden, kamu görevlileri için ise görev sürelerinin bitimini müteakip Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren altı ay içerisinde getirip serbest dolaşıma giriş beyanında bulunduğu eşya için tanınır.

5) Motorlu ticari araçlar ve diğer ticari nakil vasıtalarının 46.madde kapsamında muafen serbest dolaşıma girişine izin verilmez.

6) Bu Ayırım kapsamında belirtilen şartlar sağlanmış ve yabancı bir ülkede yeniden ikamet tesis edilmiş olsa dahi, serbest dolaşıma giriş tarihinden itibaren beş yıl geçmedikçe, aynı kişilerin motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtalarının muafen serbest dolaşıma girişine ilişkin talepleri kabul edilmez.                  (ç) bendinde belirtilen yurt dışında yerleşik murisin Türkiye Gümrük Bölgesinde geriye doğru bir takvim yılında altı aydan fazla kalmamış olmaları gerekir. Türkiye Gümrük Bölgesinde bir takvim yılında kırk beş güne kadar kalışlar yurt dışındaki ikamet süresinden sayılır. Türkiye Gümrük Bölgesi dışında son on yıl içinde en az beş yıl ikamet eden gerçek kişiler için yerleşim yerine ilişkin bu süre şartı aranmaz. 7) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yirmi dört ayı aşmayan süreyle geçici olarak görevlendirilen kamu görevlileri için bu bölüm hükümleri uygulanmaz.

8) Evlilik suretiyle Türk vatandaşlığına geçenler bu bölümde yer alan muafiyetten faydalanamazlar.

9) Motorlu ticari araçlar ve diğer ticari nakil vasıtalarının bu bölüm/madde kapsamında muafen serbest dolaşıma girişine izin verilmez.        

10) Türk vatandaşlığından çıkma izni almak suretiyle yabancı bir ülke vatandaşlığını kazanan kişiler bu bölümde yer alan muafiyetten faydalanamazlar (2009/15481 sayılı Kararın 46.maddesi, 2 sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 4, 5, 6, 7.maddesi).

Müracaat Süreleri; 1) Mücbir sebep veya beklenmeyen haller saklı kalmak kaydıyla, araç sahiplerinin kendisi, eşi veya 4458 sayılı Gümrük Kanununun 225.maddesi çerçevesinde temsil yetkisini haiz kişiler (Gümrük Müşavirleri) tarafından aşağıda belirtilen süreler içerisinde gümrük idaresine müracaat edilmesi gerekmektedir: a) Yurt dışında yirmi dört ay ikamet eden Türk vatandaşlarının; ikamet nakil belgesindeki tarihten sonraki ilk giriş tarihinden itibaren altı ay, b) Kamu görevlilerinin; görev sürelerinin bitimini müteakip Türkiye’ye ilk giriş tarihinden itibaren altı ay, c) Türk vatandaşlığına geçenlerin; vatandaşlığa geçiş kararından sonra adlarına nüfus kağıdının düzenlendiği tarihten itibaren altı ay, ç) Miras yoluyla serbest dolaşıma giriş işlemlerinde muafiyetten yararlanacak olan varislerin; veraset ilamı tarihinden itibaren yirmi dört ay. 2) Kamu görevlilerinin atama kararından önce Türkiye Gümrük Bölgesine kesin olarak dönmesi halinde birinci fıkranın (b) bendinde belirtilen süre, kişinin Türkiye Gümrük Bölgesine son giriş tarihinden itibaren hesaplanır (2 sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 7.maddesi)

Belgeler: Araç sahiplerinin kendisi, eşi veya 4458 sayılı Gümrük Kanununun 225.maddesi çerçevesinde temsil yetkisini haiz kişiler (Gümrük Müşavirleri) tarafından, aşağıdaki belgelerle birlikte, 38.maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen {Araçlar için, Yeşilköy Gümrük Müdürlüğü, Gebze Gümrük Müdürlüğü, İzmir Yolcu Salonu Gümrük Müdürlüğü ve Ankara Gar Gümrük Müdürlüğü yetkilidir.} yetkili gümrük idaresine başvurulur.

1) Araca ilişkin teslim-tesellüm belgesi,

2) Vukuatlı nüfus kayıt örneği,

3) Yerleşim yerinin nakledildiği ülkede bulunan dış temsilciliğimiz tarafından motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtalarının serbest dolaşıma girişi için düzenlenmiş ikamet nakil belgesi,

4) Motorlu nakil vasıtaları için hak sahipleri adına kayıtlı mülkiyet veya trafik belgesinin aslı; yurt dışında bulunduğu ülke makamlarınca bu belgenin aslının alıkonulması sonucu ibraz edilememesi halinde, belgenin dış temsilciliklerimizce onaylı örneği,

5) Atama kararı veya görevin sona erdiğini gösteren, kamu görevlisinin bağlı bulunduğu kamu kurum veya kuruluşu tarafından verilecek belge.

6) Yerleşim yerinin nakledildiği ülkede bulunan dış temsilciliğimiz tarafından motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtalarının serbest dolaşıma girişi için düzenlenmiş ikamet nakil belgesi,

7) Veraset ilamı,

8) Birden fazla varis bulunması halinde, Türkiye’de bulunan diğer mirasçılar için noter tasdikli “feragat mukavelesi” olmak üzere, duruma göre bu belgelerden gerekli olanlar ilgili müracaatlar sırasında istenir        (2 sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 8.maddesi)

Serbest Dolaşıma Giriş İşlemleri: 1) İlgili kişilerin/araç sahiplerinin Türkiye Gümrük Bölgesi dışında ve/veya Türkiye’de kalış sürelerini gösteren yurda giriş-çıkış kayıtları elektronik sistemler üzerinden tespit edilir. 2) Serbest dolaşıma giriş işlemleri tamamlanan ve bu bölümde belirtilen vasıtalar için Tebliğin 38.maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen yetkili gümrük idareleri {Yeşilköy Gümrük Müdürlüğü, Gebze Gümrük Müdürlüğü, İzmir Yolcu Salonu Gümrük Müdürlüğü ve Ankara Gar Gümrük Müdürlüğü} tarafından düzenlenecek belgeye/yazıya Ek-1’de yer alan şerh konularak;

a) Özel kara nakil vasıtaları için düzenlenecek trafik şahadetnamesi ilgili trafik tescil idaresine,

b) Özel hava nakil vasıtaları için yazılacak yazı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne,

c) Özel deniz nakil vasıtası için yazılacak yazı vasıtanın kayıtlı olduğu Liman Başkanlığına,

Gönderilir (2 sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 9.maddesi)

25- Yerleşim Yerini Türkiye Gümrük Bölgesine Nakleden Gerçek Kişilere Ait Kullanılmış Ev Eşyası: 1) Aşağıda belirtilen kişilerin kendilerine ait kullanılmış ev eşyasını gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma sokmalarına izin verilir: a) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında devamlı olarak en az yirmidört (24) ay ikamet ettikten sonra, yerleşim yerini Türkiye Gümrük Bölgesine kesin olarak nakleden gerçek kişiler. b) Yurt dışındaki milli veya milletlerarası kadrolara atanıp da bu görevlerinden dönen kamu görevlileri. c) Türk vatandaşlığına geçmek suretiyle yerleşim yerini yabancı bir ülkeden Türkiye Gümrük Bölgesine kesin olarak nakleden kişiler. ç) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik kişilerin ölümü ile Türkiye’de yerleşik gerçek kişi mirasçıları.

2) Birinci fıkranın (a) bendinde belirtilen kişiler için, Türkiye Gümrük Bölgesinde bir yıl içinde altı aydan az süre ile geçici olarak bulunmak devamlılık halini bozmaz. Ancak, bu süreler Türkiye Gümrük Bölgesi dışındaki yerleşim yerinde aranan yirmidört (24) ay kalma süresine dahil edilmez.

3) Birinci fıkranın (b) ve (c) bentlerinde belirtilen kişiler için, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında en az yirmidört (24) ay ikamet etme şartı aranmaz.

4) Sürekli görevle yabancı bir ülkede bulunmakta iken yine sürekli görevle başka bir yabancı ülkeye atanan memurların, yeni tayin edildikleri ülkenin özelliği veya uzaklığı sebebiyle eşyasını beraberlerinde götürmelerinin külfetli ve masraflı bulunması veya Türkiye Gümrük Bölgesine getirmelerinde veya göndermelerinde zorunluluk bulunması hallerinde, durumlarının tevsik edilmesi kaydıyla, yurt dışındaki ev eşyası için muafiyet uygulanır (2009/15481 sayılı Kararın 48.maddesi, 2 sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 10.maddesi).

26- Muafiyet Koşulları: 1) Kullanılmış ev eşyası muafiyeti, aile ünitesine tanınır. 2) İlgilinin bu tür eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesindeki yerleşim yerinde de aynı amaçla kullanması şarttır. 3) Ev eşyasının kişilerin beraberinde veya gelişlerinden önce veya altı ay sonraki süre içerisinde getirilip serbest dolaşıma giriş beyanında bulunulması gerekir. 4) Taşınabilir alet ve cihazlar hariç olmak üzere, bir ticaret veya meslek icabı kullanılacak malzemelerin bu Ayırımdaki hükümler kapsamında muaf olarak serbest dolaşıma girişine izin verilmez. (ç) bendinde belirtilen ölen kişinin yurtta bir takvim yılında altı aydan fazla kalmamış olmaları gerekir. Türkiye’de bir takvim yılında kırk beş güne kadar kalışlar yurt dışındaki ikamet süresinden sayılır. Türkiye Gümrük Bölgesi dışında son on yıl içinde en az beş yıl ikamet eden gerçek kişiler için yerleşim yerlerine ilişkin bu süre şartı aranmaz.

- Bu bölüm kapsamında kullanılmış ev eşyası muafiyetinden faydalanmış olan, Karar’ın 48.maddesinin 1.fıkrasının a bendinde (Tebliğin 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde) yer alan kişilerin tekrar aynı muafiyetten yararlanabilmeleri için, yurt dışında en az yirmi dört ay yeniden ikamet tesis etmiş olmaları gerekir.

Ancak; 1) Yirmi dört ayı aşmayan süreyle Türkiye Gümrük Bölgesi dışında geçici olarak görevlendirilen kamu görevlileri için bu bölüm hükümleri uygulanmaz.

2) Türk vatandaşlığından çıkma izni almak suretiyle, yabancı bir ülke vatandaşlığını kazanan kişiler bu bölümde yer alan muafiyetten faydalanamazlar. Ancak, çift uyruklu kişiler bu bölümde yer alan muafiyetten faydalanırlar. (2009/15481 sayılı Kararın 49.maddesi, 2 sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 11 ve 12.maddesi).

Eşyanın getirilme süresi ve Gerekli Belgeler: 1) Kullanılmış ev eşyasının serbest dolaşıma giriş beyanı, mücbir sebep veya beklenmeyen haller saklı kalmak kaydıyla; a) 10.maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen kişiler tarafından gelişlerinden önce veya beraberlerinde ya da gelişlerinden sonraki altı ay, b) 10.maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan kişiler, veraset ilamı tarihinden itibaren yirmi dört ay, içerisinde yapılır.

2) 10.maddede belirtilen kişilerin kendisi, eşi veya Gümrük Kanununun 225.maddesi çerçevesinde temsil yetkisini haiz kişiler tarafından aşağıdaki belgelerle birlikte yetkili gümrük idaresine başvurulur. a) 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen kişiler için; 1) İkamet nakil belgesi, 2) Vukuatlı nüfus kayıt örneği, 3) Sözlü beyan formuna eklenecek eşya listesi.

b) 10.maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen kişiler için; 1) Atama kararı veya kamu görevlisinin bağlı bulunduğu kamu kurum veya kuruluşu tarafından verilecek görevin sona erdiğini gösteren belge. (Kamu görevlilerinin görevlerinin bitiminden önce, eşi veya Gümrük Kanununun 225.maddesi çerçevesinde temsil yetkisini haiz kişiler tarafından gerçekleştirilen serbest dolaşıma giriş işlemlerinde, kamu görevlilerinin yurt dışında görevli olduklarına ve görev sürelerinin sona ermediğine dair bağlı bulundukları kamu kurum veya kuruluşu tarafından verilen belgenin ibrazı halinde, ayrıca bu kişilerin eşlerinden ikamet nakil belgesinin ibrazı istenmez.) 2) Vukuatlı nüfus kayıt örneği, 3) Sözlü beyan formuna eklenecek eşya listesi.

c) 10.maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen kişiler için; 1) İkamet nakil belgesi, 2) Türk vatandaşlığına geçişi gösteren belge, 3) Vukuatlı nüfus kayıt örneği, 4) Sözlü beyan formuna eklenecek eşya listesi.

ç) 10.maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen kişiler için; 1) Veraset ilamı, 2) Vukuatlı nüfus kayıt örneği, 3) Birden fazla varis bulunması halinde, Türkiye’de bulunan diğer mirasçılar için noter tasdikli “feragat mukavelesi”, 4) Sözlü beyan formuna eklenecek eşya listesi (2 sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 13 ve 14.maddesi).

Sürekli Görevle Yabancı Bir Ülkede Bulunmakta İken, Sürekli Görevle Başka Bir Ülkeye Atanan Kamu Görevlilerinin Kullanılmış Ev Eşyasına İlişkin Gümrük İşlemleri: 1) Sürekli görevle yabancı bir ülkede bulunmakta iken sürekli görevle başka bir yabancı ülkeye atanan kamu görevlilerinin yeni tayin edildikleri ülkenin özelliği veya uzaklığı sebebiyle beraberlerinde götüremeyecekleri ev eşyası için bu bölüm hükümleri uygulanır.

2) Birinci fıkrada belirtilen kamu görevlilerine ait kullanılmış ev eşyasına ilişkin gümrük işlemleri aşağıda belirtildiği şekilde gerçekleştirilir: a) Söz konusu kişiler serbest dolaşıma giriş talebinde bulundukları eşyanın cins ve miktarını ayrıntılı olarak gösteren, dört nüsha eşya listesi ekli ve eşyanın serbest dolaşıma giriş işleminin yapılacağı gümrük idaresinin de belirtildiği bir dilekçe ile durumlarını bağlı bulundukları kamu kurum veya kuruluşuna bildirirler. b) Atamayı yapan kamu kurum veya kuruluşunca durum uygun görülürse, eşya listesinin üç nüshasının eklenmesi suretiyle talep, eşyanın serbest dolaşıma giriş işleminin yapılacağı gümrük idaresine bildirilir. c) Gümrük idaresince eşyanın kullanılmış ev eşyası niteliğinde olup olmadığı ve bu eşyanın yurda getirilmesi veya gönderilmesinin zorunlu olup olmadığı hususları incelenir ve uygun görülmesi halinde işlemler tamamlanır. Ayrıca, ilgili kamu kurum veya kuruluşuna da bilgi verilir. ç) Gümrük idaresi, serbest dolaşıma giren eşyanın cins ve miktarını gösteren listeyi onaylayarak bir örneğini ilgili kişiye verir.

- Ev eşyasına ilişkin gümrük işlemlerinde, kişinin kendisi ve aile ünitesindeki diğer kişiler tarafından bu hakkın mükerrer olarak kullanılıp kullanılmadığı elektronik sistemler üzerinden tespit edilir. Belirtilen süreler içerisinde eşyanın partiler halinde getirilmesi, hakkın mükerrer kullanımı olarak değerlendirilmez (2 sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 15 ve 16.maddesi).

27- Evlilik Nedeni İle Serbest Dolaşıma Giren Eşya: 1) Yerleşim yeri Türkiye'de olan bir Türk vatandaşı ile evlenerek veya evlenmek üzere yerleşim yerini yabancı bir ülkeden Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden kişilere ait çeyiz eşyasına muafiyet tanınır. 2) Birinci fıkrada belirtilen koşulları haiz bir kişiye, yerleşim yeri yabancı bir ülkede olan kişiler tarafından evlilik nedeniyle ve geleneksel olarak gönderilen, ticari miktar ve mahiyette bulunmayan hediyelere, her bir hediyenin kıymeti 430-Avro ve toplam hediye kıymeti 3.000-Avro'yu aşmamak kaydıyla muafiyet tanınır. 3) Muafiyet, yerleşim yerinin evlilik nedeniyle naklinden önce, en az oniki (12) ay süre ile Türkiye Gümrük Bölgesi dışında bulunan ve evlilik belgesini ibraz eden kişilere tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 50.maddesi).

28- Muafiyet Uygulanacak Kişiler: 1) Muafiyet; a) Yerleşim yeri Türkiye'de olan bir Türk vatandaşı ile evlenerek gelmiş olan, b) Evlenmek üzere yabancı ülkedeki asli yerleşim yerini terk ile Türkiye'ye gelmiş ve burada evlenmiş olan, c) Herhangi bir sebeple, turizm, ziyaret, tahsil, memuriyet gibi, Türkiye'ye gelip en çok bir yıl içinde yine yerleşim yeri Türkiye'de olan bir Türk vatandaşı ile evlenmiş bulunan, kişilere tanınır.

2) Bu Ayırımda yer alan hükümler çerçevesinde eşya getireceklerin, muafiyetten istifade edebilmeleri için bu eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine evlilik akdinden iki ay önce veya dört ay sonraki süreler içerisinde serbest dolaşıma sokmaları şarttır. Eşyanın serbest dolaşıma girişi tek seferde olabileceği gibi öngörülen süreler içerisinde ayrı partiler halinde de yapılabilir.

3) Eşyanın evlilik akdinden önce serbest dolaşıma sokulması halinde, gümrük idaresince serbest dolaşıma girişinde gümrük vergilerini karşılayacak miktarda teminat aranır (2009/15481 sayılı Kararın 51 ve 52.maddesi).

29- Miras Yoluyla İntikal Eden Eşya: 1) Yerleşim yeri Türkiye Gümrük Bölgesi dışında olan gerçek kişilerin ölümü ile Türkiye'de ikamet eden gerçek kişi mirasçılarına intikal eden kişisel eşya, ev eşyası ve kullanılmış motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtalarının serbest dolaşıma girişinde gümrük vergileri aranmaz.

2) Bu kişilerin muafiyetten istifade edebilmeleri için, motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtalarının, kişinin ölüm tarihinden itibaren en az altı ay öncesinde yurt dışında bulundukları ülkede adlarına kayıtlı olması, adlarına kaydının yapıldığı yıl itibarıyla, kayıt ve model yılı dahil, üç yıldan eski olmaması şarttır. 3) Aşağıda sayılan eşya için bu madde kapsamında muafiyet uygulanmaz: a) Motorlu ticari nakil vasıtaları. b) Ölen kişinin mesleğini veya sanatını icra etmesi için kullandığı taşınabilir alet ve cihazlar hariç herhangi bir meslek veya sanatın icrası için kullanılan alet ve cihazlar. c) Hammadde stokları ve mamul veya yarı mamul ürünler. ç) Normal aile ihtiyaçlarından fazla miktarlarda bulunan canlı hayvanlar ile tarım ürünleri. 4) Muafiyet, mücbir sebepler ve beklenmeyen haller saklı kalmak kaydıyla, ölene aidiyetinin ve namlarına gelenlere intikalinin kanaat verici resmi belgelerle tevsiki şartıyla, veraset ilamı tarihinden itibaren yirmidört (24) ay içinde, tek seferde veya aynı süre içinde birden fazla partide getirilen eşya için tanınır. (2009/15481 sayılı Kararın 53 ve 54.maddesi).

30- Türkiye'ye Öğrenim Amacıyla Gelen Öğrencilere İlişkin Eğitim Malzemeleri ve Ev Eşyası: 1) Öğrenim amacıyla Türkiye'ye gelen öğrencilerin eğitim süreleri boyunca şahsi kullanımlarına yönelik olarak serbest dolaşıma giren eğitim malzemeleri, öğrenci odasını döşemeye mahsus ev eşyası ile giyim eşyasına muafiyet tanınır.

2) Bu maddede geçen; a) Öğrenci deyimi, bir eğitim kurumunda verilen derslere tam zamanlı olarak devam etmek amacıyla bu eğitim kurumunda kayıtlı olan kişi, b) Eğitim malzemeleri deyimi, öğrenciler tarafından normal olarak yaptıkları eğitim çalışmalarında yararlanılan ve eğitim konularına uygun yeni veya kullanılmış eşya, anlamına gelir.

3) Muafiyet, eğitim malzemeleri yönünden her bir öğrenim yılında bir defadan fazla tanınabilir. Ancak, öğrenim süresi boyunca muafen bir kez ev eşyası serbest dolaşıma sokulabilir (2009/15481 sayılı Kararın 55.maddesi).

31- Türkiye Gümrük Bölgesinden Geçici Olarak Çıkan Gerçek Kişilerin Geri Getirdiği Kullanılmış Ev Eşyası: 1) Yerleşim yeri Türkiye Gümrük Bölgesinde bulunan ve herhangi bir amaçla yurt dışına çıkan gerçek kişiler tarafından, geçici olarak Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkarıldıktan sonra geri getirilen kullanılmış ev eşyasına muafiyet tanınır. 2) Muafiyet tanınabilmesi için kişinin ev eşyasını Türkiye Gümrük Bölgesine dönüş tarihinden itibaren en geç altı ay içerisinde ve bir defada getirmesi şarttır (2009/15481 sayılı Kararın 56.maddesi).

32- Yerleşim Yeri Türkiye Gümrük Bölgesi Dışında Bulunan Gerçek Kişilerin Türkiye'de Edindikleri Konutlarda Kullanmak Üzere Getirdikleri Ev Eşyası: 1) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında sürekli olarak, en az yirmidört (24) ay süre ile yerleşik bulunan gerçek kişiler tarafından Türkiye Gümrük Bölgesinde kiralanmak veya satın alınmak suretiyle edindikleri konutlarında kullanılmak üzere, serbest dolaşıma sokulan kendilerine ait ev eşyasına muafiyet tanınır.

2) Muafiyet; a) Türkiye'de bulunan konuta sahip olunması veya konutun en az bir yıl için kiralanmış olması, b) Eşyanın kullanılmış olması, halinde uygulanır. 3) Muafiyetin uygulanmasında aile ünitesi esas alınır.    4) Muafiyet, bir konut ve aynı kişi için bir defa ile sınırlıdır.

5) Söz konusu eşyanın, aynı kişi tarafından Türkiye’de kiralanmak veya satın alınmak suretiyle elde edilen başka bir konutta kullanılması durumunda muafiyet uygulaması devam eder.

6) İkinci fıkranın (a) bendinde yer alan koşulun karşılanmadığı durumlarda, ev eşyasının gümrük vergilerinden tam muafiyet suretiyle vergileri teminata bağlanarak geçici ithaline izin verilir.

7) Birinci fıkra kapsamında getirilen ev eşyasının kişilerin beraberinde veya gelişlerinden önce veya altı ay sonraki süre içerisinde getirilip serbest dolaşıma giriş beyanında bulunulması gerekir. (2009/15481 sayılı Kararın 57.maddesi).

Muafiyet koşulları; 2009/15481 sayılı Kararın 57.maddesi ile Tebliğin 17.maddesinde belirtilen kişilerin muafiyetten yararlanabilmeleri için aşağıdaki şartların yerine getirilmesi gerekir: a) Bu kişilerin, Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru en az yirmi dört ay süre ile sürekli olarak Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik olmaları gerekir. Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru bir yılda yüz seksen beş güne kadar yurtta bulunmak süreklilik halini bozmaz. Türkiye Gümrük Bölgesi dışında son on yıl içinde en az beş yıl ikamet eden gerçek kişiler için yerleşim yerlerine ilişkin bu süre şartı aranmaz. b) Bu bölüm kapsamı kişilerin Türkiye Gümrük Bölgesi dışında ve/veya Türkiye’de kalış sürelerini gösteren yurda giriş-çıkış kayıtları elektronik sistemler üzerinden tespit edilir. c) Bu bölüm kapsamı kullanılmış ev eşyası ithalinde aile ünitesi esas alınır. ç) Konutun satın alınması veya en az bir yıl süre için kiralanması gerekir. Bu koşulun karşılanmadığı durumlarda ev eşyasının tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilir.           d) Muafiyet bir konutta kullanılmak üzere getirilecek eşya ile sınırlıdır. e) Bu bölüm kapsamındaki eşya için kişiler tarafından gelişlerinden önce veya beraberlerinde ya da gelişlerinden sonraki altı ay içerisinde serbest dolaşıma giriş beyanında bulunulması gerekir (2 Sayılı Gümrük Muafiyet Tebliği’nin 18.maddesi).

Geçici ithalat rejimine tabi tutulan ev eşyasının serbest dolaşıma girişi; 1) Eşyanın geçici ithalat rejimi altında kaldığı süre de dahil olmak üzere konutun en az bir yıl süreyle kiralanması veya satın alınması halinde, 18 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan süre şartı aranmaksızın eşyanın gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma girişine izin verilir (2 Sayılı Gümrük Muafiyet Tebliği’nin 19.maddesi).

Belgeler: 1) İlgili kişilerin (17 nci maddede belirtilen kişilerin) kendisi, eşi veya Gümrük Kanununun 225.maddesi çerçevesinde temsil yetkisini haiz kişiler tarafından aşağıdaki belgelerle birlikte yetkili gümrük idaresine başvurulması gerekmektedir. a) Türk vatandaşları veya çift uyruklu kişiler için vukuatlı nüfus kayıt örneği; yabancı uyruklu kişiler için dış temsilciliklerimizden ya da Türkiye’de bulunan yabancı ülke temsilciliklerinden alınan aile bireylerinin nüfus bilgilerini içeren belge; bu belgenin yabancı ülke yasaları uyarınca temin edilememesi durumunda ise kişilerin beyanı ile yetinilecektir. b) Edinilen konut; 1) Satın alınmış ise, kişinin veya eşinin adına düzenlenmiş olan tapu veya satış vaadi ile kooperatiflerden satın alınan ancak kooperatiflerde kat irtifakının geç yapılması nedeniyle tapunun ibraz edilemediği konutlarda kat irtifaklı arsa tapusu, 2) Kiralanmış ise, kişi veya eşinin adına düzenlenmiş noter tasdikli en az bir yıllık kira sözleşmesi. c) Sözlü beyan formuna eklenecek eşya listesi.

- Dördüncü bölüm kapsamı kullanılmış ev eşyasına ilişkin gümrük işlemlerinde, kişinin kendisi ve aile ünitesindeki diğer kişiler tarafından bu hakkın mükerrer olarak kullanılıp kullanılmadığı elektronik sistemler üzerinden tespit edilir. Belirtilen süreler içerisinde eşyanın partiler halinde getirilmesi hakkın mükerrer kullanımı olarak değerlendirilmez (2 Sayılı Gümrük Muafiyet Tebliği’nin 20 ve 21.maddesi).

33- Kişisel Eşya: Ek-9’daki listede yer alan kişisel eşyaya muafiyet tanınır. Ek-9’daki listenin (A) bölümünde belirtilen eşya sadece yolcu beraberinde, (B) bölümünde belirtilen eşya ise, yolcu beraberinde ya da yolcunun gelişinden bir ay önce veya üç ay sonra getirilebilir (2009/15481 sayılı Kararın 58.maddesi).

34- Yolcu Beraberi Eşya: 1) Transit yolcular hariç olmak üzere, yolcu beraberinde getirilip serbest dolaşıma sokulan, ticari miktar ve mahiyette olmayan ve Ek-9’daki liste kapsamı dışında kalan kişisel ve hediyelik eşyaya muafiyet tanınır. 2) 58, 59, 62 ve 63.maddelerde bahsi geçen muafiyet, kara hudut kapısından giriş yapan yolcular için ayda en fazla 10 defa kullandırılır (2009/15481 sayılı Kararın 59.maddesi).

35- Yolcu Beraberi Eşya Miktarı: 59.maddenin birinci fıkrasında bahsi geçen muafiyet, ek-9’daki listede yer alan eşya için her bir yolcu başına karşılarında belirtilen miktarlarla sınırlıdır. Ek-9’daki listede yer alan eşyadan tütün ve tütün ürünleri ile alkollü ürünlere ilişkin muafiyet 18 yaşından büyükler için uygulanır (2009/15481 sayılı Kararın 60.maddesi).

36- Yolcu Beraberi Hediyelik Eşya Limiti: 59.maddede bahsi geçen muafiyet, 60.maddede belirtilen eşya hariç olmak üzere, her bir yolcu için toplam gerçek kıymeti 430-Avro'yu geçmeyen eşya için uygulanır. Ancak, 15 yaşından küçük yolcular için bu miktar 150-Avro olarak uygulanır (2009/15481 sayılı Kararın 61.maddesi).

37- Vergileri Ödenmek Suretiyle Yolcu Beraberinde Veya Posta Yoluyla Ya Da Hızlı Kargo Taşımacılığı Yoluyla Serbest Dolaşıma Sokulacak Eşya: 1) Kıymeti 1500-Avro'yu geçmemek şartıyla, posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen eşya için 45’inci ve yolcu beraberinde gelen eşya için 59.maddelerde belirtilen limitleri aşan eşyanın değeri üzerinden; a) Avrupa Birliği ülkelerinden doğrudan gelmesi durumunda % 18, b) Diğer ülkelerden gelmesi durumunda % 20, c) Kitap veya benzeri basılı yayın için % 8, ç) 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli  IV sayılı listede yer alan eşya olması durumunda yukarıdaki oranlara ilave % 20, oranında tek ve maktu bir vergi tahsil edilir.

2) Birinci fıkrada sözü edilen limit dahilinde getirilen eşyanın; a) Ticari miktar ve mahiyet arz etmemesi, b) Yolcu beraberinde ya da yabancı bir ülkeden posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelmesi,               c) Diplomatik eşya ve yolcu eşyası hariç olmak üzere posta ve hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelenlerde brüt 30 kilogramı geçmemesi, gerekir (2009/15481 sayılı Kararın 62.maddesi).

38- Muafiyet Limitlerinin Aşılması ve Eşyanın Vergilendirilmesi: 1) Eşyanın yolcu başına toplam kıymetinin 61.maddede belirtilen değerleri aşması halinde muafiyet yalnızca toplam değeri 150 veya 430-Avro tutarındaki kısma uygulanır. Muafiyet değerlerinin aşılması durumunda, muafiyet miktarına tekabül eden vergi düşüldükten sonra kalan kısma 62.maddede belirtilen tek ve maktu vergi uygulanır.

2) 62.madde hükümleri çerçevesinde getirilen eşyanın tek başına kıymetinin 1500-Avro'yu aşması halinde, söz konusu eşyaya yürürlükte olan ithalat vergilerine ilişkin oranlar uygulanır.

3) 62.madde hükümleri çerçevesinde getirilen eşyanın kıymeti, ibraz edilen faturaya, satış fişine veya eşya bedelinin ödendiğine ilişkin belgeye göre belirlenir. Bu tür belge ibraz edilememesi veya ibraz edilen belgede kayıtlı kıymetin düşük bulunması halinde, eşyanın kıymeti gümrük idaresince belirlenir. (2009/15481 sayılı Kararın 63.maddesi).

39- Gümrük Kapılarında Bulunan Mağazalardan Alınan Eşya: 1) Yolcuların, gümrük kapılarında bulunan mağazalardan satın aldıkları kişisel eşya ile yolcu beraberi hediyelik eşyaya muafiyet tanınır. 2) Yolcular, bu mağazalardan satın aldıkları 62.maddede bahsi geçen eşyayı bu madde ve 63.maddede belirtilen esaslar çerçevesinde, vergileri ödenmek suretiyle serbest dolaşıma sokabilirler.          3) Yolcular tarafından 58.maddede belirtilen kişisel eşyanın ve 59.maddede belirtilen hediyelik eşyanın getirilmesi halinde; aynı eşyanın gümrük kapılarındaki mevcut mağazalardan da satın alınması mümkün değildir. (2009/15481 sayılı Kararın 64.maddesi).

40- Şeref Nişanları Veya Ödülleri: 1) Gümrük idarelerine tevsik edici belgelerin ibraz edilmesi ve gayri ticari amaçlı olmaları koşullarıyla aşağıda sayılan eşyanın serbest dolaşıma sokulmasında gümrük vergileri aranmaz: a) Yerleşim yeri Türkiye Gümrük Bölgesinde bulunan kişilere, yabancı ülkelerin hükümetleri tarafından verilmiş olan nişanlar. b) Yerleşim yeri Türkiye Gümrük Bölgesinde bulunan kişilere, herhangi bir alandaki faaliyetlerini takdir amacıyla veya belli bir olayın yararını kabul etmek için veya cesaret gerektiren bir işin ödülü olarak yabancı ülkelerde verilen ve esas olarak sembolik nitelik taşıyan ödüller, kupalar, madalyalar ve benzeri eşya. c) (b) bendinde belirtilen nedenlerle, yabancı bir ülkede yerleşik bulunan kişiler veya yetkililerce, Türkiye Gümrük Bölgesinde teslim edilmek üzere ücretsiz olarak gönderilen ve sembolik nitelik taşıyan ödüller, kupalar, madalyalar ve benzeri eşya.    ç) Yerleşim yeri yabancı bir ülke olan kişilere iş konferanslarında veya benzeri uluslararası olaylarda ücretsiz olarak dağıtılması amaçlanan ve niteliği, kıymeti veya diğer özellikleri itibarıyla gayri ticari amaçlarla serbest dolaşıma sokulduklarını belirtir şekilde olan, esas olarak sembolik niteliğe ve sınırlı değere sahip ödüller, kupalar, madalyalar ve benzeri eşyada gümrük vergileri aranmaz (2009/15481 sayılı Kararın 65.maddesi).

41- Uluslararası İlişkiler Çerçevesinde Alınan Hediyeler: 1) 62 ve 63 üncü madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, aşağıda sayılan eşyanın serbest dolaşıma girişinde gümrük vergileri aranmaz: a) Yabancı bir ülkeye resmi ziyarette bulunan kişilere ziyaretleri sırasında ev sahibi ülke yetkililerince verilen hediyeler. b) Türkiye'ye resmi bir ziyarette bulunmak amacıyla gelen kişiler tarafından ziyaret sırasında ülke yetkililerine sunulmak üzere getirilen hediyeler. c) Yabancı bir ülkedeki kamu kurumu veya kamu yararına faaliyet gösteren bir kurum tarafından Türkiye'de bulunan bir kamu kurumu veya kamu yararına faaliyetlerde bulunan bir kuruma, dostluk veya iyi niyet gösterisi olarak gönderilen hediyeler. 2) Muafiyet, hediye olarak verilen eşyanın birinci fıkrada belirtilen nedenlerle sunulması, nitelik, kıymet, miktar ve Türkiye Gümrük Bölgesindeki kullanım amacı itibarıyla gayri ticari olması halinde tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 66.maddesi).

42- Milli Savunma ve İç Güvenlik Kapsamında Serbest Dolaşıma Sokulan Eşya: Kanunun 167.maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca öngörülen kurumların asli görevleri ile Bakanlığın kaçakçılıkla mücadele görevi ile ilgili olarak serbest dolaşıma sokacakları veya kişiler tarafından bu kurumlar adına getirilecek veya Türk Silahlı Kuvvetlerini güçlendirmek amacıyla kurulmuş bulunan vakıflar ile sermayesinin yarısından fazlası bu vakıflara ait olan şirket ve müesseselerin yukarıda yazılı kuruluşlar tarafından verilecek siparişlerle ilgili olarak üretici sıfatıyla ithal etmeleri gereken ve miktarı ihtiyaç sahibi makam tarafından onaylanan her türlü araç, gereç, silah, teçhizat, makine, cihaz ve sistemleri ve bunların araştırma, geliştirme, eğitim, üretim, modernizasyon ve yazılımı ile yapım, bakım ve onarımlarında kullanılacak yedek parçalar, akaryakıt ve yağlar, hammadde, malzeme ile bedelsiz olarak dış kaynaklardan alınan yardım malzemesine muafiyet tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 67.maddesi).

43- Genel Amaçlarla Serbest Dolaşıma Sokulan Diğer Eşya: 1) Kamu kurum ve kuruluşları, hayır kurumları veya insani yardım kurumları tarafından ticari gaye güdülmemek ve amacı doğrultusunda kullanılmak üzere serbest dolaşıma sokulan aşağıda nitelikleri belirtilen eşyaya muafiyet tanınır:                     a) 104.maddenin birinci fıkrasının (b) bendi hükmü hariç olmak üzere, ihtiyacı olan kişilere ücretsiz dağıtılmak üzere serbest dolaşıma sokulan temel ihtiyaç maddeleri. b) Birinci fıkrada belirtilen kurumlara yabancı bir ülkede yerleşik kişi veya kurumlar tarafından ticari bir gaye güdülmeksizin karşılıksız olarak gönderilen ve ihtiyacı olan kişiler yararına düzenlenecek hayır işlerinde kullanılmak üzere gelir toplanması amacına yönelik bulunan eşya. c) Birinci fıkrada belirtilen kurumlara sadece onların çalışma ihtiyaçlarını karşılamak veya onların hayır ve insani amaçlarını yerine getirmede kullanılmak üzere, yabancı bir ülkede yerleşik kişi veya kurumlar tarafından ticari bir gaye güdülmeksizin karşılıksız olarak gönderilen malzemeler ve büro materyalleri. d) Kamu kurum ve kuruluşları ile Bakanlar Kurulunca belirlenen insani yardım ve hayır kurumlarının getirecekleri ambulans, cenaze arabaları, yangın söndürme araçları ile kurtarma araçları.

2) Temel ihtiyaç maddeleri deyimi, insanların en temel ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli olan yiyecek, ilaç, giyecek, yatak malzemeleri ve benzeri eşya anlamına gelir.

3) Bu maddenin uygulanmasında kahve ve çay ile ambulans, cenaze arabaları ve diğer kurtarma araçları hariç olmak üzere motorlu araç için muafiyet uygulanmaz (2009/15481 sayılı Kararın 68.maddesi, 2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 22.maddesi).

Belgeler; 1) Bu bölüm kapsamında bağış yoluyla gelen kurtarma ve cenaze araçları için kamu kurum ve kuruluşları ile Bakanlar Kurulunca belirlenen insani yardım ve hayır kurumları tarafından aşağıda belirtilen belgeler ile bu Tebliğin 38.maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yetkili gümrük idaresine başvurulur.            a) Kurtarma ve cenaze araçlarının bağışlayana ait olduğunu gösteren ve araca ait model yılı, şasi ve motor numarası, araç sahibinin adı-soyadı gibi bilgileri içeren mülkiyet belgesi; mülkiyet belgesi üzerinde bağışlayanın adının kayıtlı olmaması halinde fatura veya satış sözleşmesinin aslı,

b) Eşyanın bağışlandığını gösteren yazı ya da belge,

c) Ambulansın, 7/12/2006 tarihli ve 26369 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinde belirlenen özellikleri taşıdığına ilişkin olarak Ankara İl Sağlık Müdürlüğünden alınacak uygunluk yazısı,

ç) Cenaze hazırlama araçları ile uzun mesafeli nakil yapacak olan cenaze nakil araçlarının, 19/1/2010 tarihli ve 27467 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mezarlık Yerlerinin İnşaası ile Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelikte belirlenen özellikleri taşıdığına ilişkin uygunluk yazısı.

2) Kurtarma ve cenaze araçları dışında kalan eşya için aşağıda belirtilen belgeler ile eşyanın teslim edildiği gümrük idaresine başvuruda bulunulur. a) Fatura veya satış sözleşmesinin aslı ile bunların Türkçe tercümesi, b) Eşyanın bağışlandığını gösteren yazı ya da belge. 

3) İkinci fıkrada belirtilen ve Kararın 68.maddesinin birinci fıkrasının (c) bendindeki kullanılmış eşya için gümrük idaresine yapılacak başvurularda fatura ibraz edilememesi halinde bu maddede belirtilen diğer belgeler dikkate alınarak işlemler gerçekleştirilir (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 23.maddesi).

Serbest Dolaşıma Giriş İşlemleri: 1) Kurtarma ve cenaze araçlarının serbest dolaşıma girişinde yetkili gümrük idaresince düzenlenecek olan trafik şahadetnamesine Ek-2’de yer alan şerh konularak gümrük işlemleri tamamlanır. 2) Kurtarma ve cenaze araçları dışındaki eşyaya ilişkin talep, teslim edildiği gümrük idaresince gümrük müdürü veya yetkili kılacağı gümrük müdür yardımcısı başkanlığında iki muayene memurundan oluşan komisyon tarafından oybirliği ile karara bağlanır. Komisyon kararlarının olumlu olması halinde eşya muayene edilerek belgelerine uygunluğu anlaşıldıktan sonra serbest dolaşıma giriş işlemleri tamamlanır. 3) Daha önce serbest dolaşıma giriş işlemleri tamamlanmış ambulanslar, kullanıcı idare tarafından cenaze aracına çevrilebilir. Bu durumda cenaze aracının kullanım amacına göre gerekli görülmesi halinde 23 üncü maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan uygunluk yazısı aranır. Söz konusu uygunluk yazısı dışında herhangi bir belge aranmaksızın işlemler tamamlanır (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 24.maddesi).

44- Kitap, Yayın ve Belge: Herhangi bir kişi veya kurum tarafından gönderilen, Ek-10’daki listede yer alan eğitim, bilim ve kültürel amaçlı kitap, yayın ve belgelerin serbest dolaşıma girişinde, gümrük vergileri aranmaz (2009/15481 sayılı Kararın 69.maddesi).

45- Görsel ve İşitsel Malzeme: Kamu eğitim, bilim ve kültürel kuruluş veya organizasyonları tarafından getirilen veya bunlar tarafından kullanılmak üzere gönderilen, Ek-11’deki listede yer alan eğitim, bilim ve kültürel amaçlı görsel ve işitsel malzemelerin gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma girişine izin verilir. (2009/15481 sayılı Kararın 70.maddesi).

46- Bilimsel Alet, Cihaz ve Malzemeler: 1) Muafiyet, esas olarak eğitim veya bilimsel araştırma ile uğraşan özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları ile bu kuruluşlara bağlı birimler tarafından kullanılmak üzere serbest dolaşıma sokulan eşya için uygulanır. 2) Bu kuruluşların eğitim veya bilimsel araştırma dalında faaliyette bulunduklarının gümrük idaresine tevsiki şarttır. 3) 70.maddenin kapsamı dışında kalan bilimsel alet ve cihazlar, ticari olmayan amaçlarla serbest dolaşıma girdiği takdirde gümrük vergilerinden muaftır. 4) Bu maddede belirtilen muafiyetin uygulanmasında, Bakanlık gerektiğinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşünü alır (2009/15481 sayılı Kararın 71.maddesi).

47- Türkiye Gümrük Bölgesi Dışındaki Kuruluşlar: 1) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bulunan bilimsel araştırma kurum veya kuruluşlarınca veya onlar adına gayri ticari amaçla serbest dolaşıma sokulan bilimsel malzemelere muafiyet tanınır.

2) Muafiyet; a) Birinci fıkrada belirtilen kurum ve kuruluşların yetkili temsilcilerinin onayı ile Türkiye'de yerleşik bulunan bilimsel araştırma kuruluşlarına gönderilen veya bu kuruluşlarca getirilen ve bilimsel işbirliği anlaşmaları çerçevesinde kullanılması planlanan, b) Türkiye dışında yerleşik bulunan gerçek veya tüzel bir kişinin Türkiye Gümrük Bölgesinde kalış süresi boyunca mülkiyetinde bulunan, eşya için tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 72.maddesi).

48- Tıbbi Teşhis, Tedavi ve Araştırma Yapılmasına Mahsus Alet ve Cihazlar: 1) Bir hayır veya insani yardım kurumu ya da gerçek bir kişi tarafından, Türkiye'deki bir sağlık ya da tıbbi araştırma kurum veya kuruluşuna bağışlanan ya da bu kurum veya kuruluşlar tarafından tamamıyla bir hayır ya da insani yardım kurumundan temin edilen paralarla veya gönüllü katkılarla satın alınan tıbbi araştırma, teşhis veya tedavi amacına mahsus alet ve cihazlara muafiyet tanınır.

2) Muafiyet; a) Ticari bir amaçla bağışlanmayan, b) Bağışlayanın üretici ile herhangi bir ilgisinin olmadığı, eşya için uygulanır.

3) Bu madde kapsamına giren eşyanın muafen serbest dolaşıma girişinde insan sağlığı yönünden Sağlık Bakanlığınca uygun bulunması gerekir (2009/15481 sayılı Kararın 73.maddesi).

49- Bilimsel Araştırma Amacına Yönelik Hayvanlar, Biyolojik veya Kimyasal Maddeler: 1) Aşağıda yer alan eşyaya muafiyet tanınır: a) Bilimsel araştırmada kullanılmak üzere özel olarak yetiştirilmiş hayvanlar. b) Gayri ticari amaçlarla ithal edilen biyolojik veya kimyasal maddeler.

2) Birinci fıkrada belirtilen muafiyet, eğitim veya bilimsel araştırma ile uğraşan özel kuruluşlar ve kamu kurum ve kuruluşları ile bunların esas olarak eğitim veya bilimsel araştırma ile uğraşan bölümleri için getirilen hayvanlar ile biyolojik veya kimyasal maddelerle sınırlıdır.

3) Bu eşyanın Türkiye'de üretiminin bulunmadığı hususu ile bu maddede bahsi geçen kuruluşların eğitim veya bilimsel araştırma dalında faaliyette bulunduklarının ve eşyanın amaca uygun hayvan veya biyolojik ya da kimyasal madde olduğunun gümrük idaresine tevsiki şarttır (2009/15481 sayılı Kararın 74.maddesi).

50- İnsan Kaynaklı Tedavi Edici Maddeler ile Kan Gruplama ve Doku Tipi Ayırma Belirteçleri: 1) 76.madde hükümlerine uygun olarak getirilen; a) İnsan kaynaklı tedavi edici maddelere, b) Kan grubu ayırma belirteçlerine, c) Doku tipi ayırma belirteçlerine, muafiyet tanınır.

2) Bu Ayırımda yer alan; a) İnsan kaynaklı tedavi edici maddeler deyimi, insan kanı ve onun türevleri; insan kanının tümü, kurutulmuş insan plazması, insan albümini ve insanın plazmalı proteininin sabit solüsyonları, insan immünoglobülini ve insan fibrinojeni, b) Kan grubu ayırma belirteçleri deyimi, kan tipi gruplandırılması ve kan uyuşmazlıklarının tespiti için kullanılan insan, hayvan, bitki veya diğer kaynaklı bütün belirteçler, c) Doku tipi ayırma belirteçleri deyimi, insan doku tiplerinin belirlenmesinde kullanılan insan, hayvan, bitki veya diğer kaynaklı bütün belirteçler, anlamına gelir.

3) Muafiyet, aşağıda yer alan eşya ile sınırlıdır: a) Tıbbi veya bilimsel amaçla kullanılmak üzere geldiği gümrük idaresine tevsik edilen gayri ticari ürünler. b) Sevk edildiği ülkedeki tam yetkili bir kurum tarafından düzenlenmiş uygunluk sertifikasını haiz bulunan ürünler. c) Üzerlerinde niteliklerini tanımlayan özel etiketli kapla sevk edilmiş ürünler.

4) 75.maddede tanımlanan ürünlerin nakliyesinde kullanılan özel ambalajlar ile sevkiyata dahil olan ve bunların kullanımı için gerekli bulunan çözücü ve aksesuarlara da muafiyet tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 75 ve 76.maddesi).

51- İlaç Özelliği Olan Ürünlerin Kalite Kontrolü Amacına Yönelik Maddeler: İlaç özelliği olan ürünlerin üretiminde kullanılan malzemelerin kalite kontrolü için Dünya Sağlık Örgütü tarafından onaylanmış referans maddelerine ilişkin numunelerin, Sağlık Bakanlığınca izin verilen kurumlarca ithal edilmesi halinde gümrük vergileri aranmaz (2009/15481 sayılı Kararın 77.maddesi).

52- Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinde Kullanılan Eşya: 1) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından yürütülen veya desteklenen araştırma ve geliştirme projelerinde kullanılmak üzere getirilen eşyaya muafiyet tanınır.

2) Muafiyete konu eşyanın araştırma ve geliştirme projesi kapsamında yer alan eşya olduğunun, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından teyit edilmesi gerekir.  

3) Muafiyet, ticari amaç güdülmeksizin faaliyetin amacına uygun miktarı aşmayan eşya için uygulanır (2009/15481 sayılı Kararın 78 ve 79.maddesi).

53- Sermaye Malı ve Malzeme: 1) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında sürdürülen ekonomik bir faaliyetin kesin olarak sona erdirilerek, Türkiye Gümrük Bölgesine nakli dolayısıyla serbest dolaşıma sokulan sermaye malı ve diğer malzemeye muafiyet tanınır.

2) Bu Ayırımın uygulanmasında: a) Faaliyet deyimi, madencilik, tarım, serbest meslek faaliyeti ve benzeri faaliyetler de dahil olmak üzere üreticilerin, tüccarların veya hizmet sunan kişilerin her türlü ekonomik faaliyeti anlamına gelir. b) İşletme deyimi, bağımsız ekonomik birim demektir. Bu birim, bir kurumun tümünü ya da bir bölümünü kapsar. c) Sermaye malları ve diğer malzemeler deyimi, işletmenin faaliyetini devam ettirmesi için, gerekli teknik malzemeler ile büro ve dükkan malzemelerini kapsar.  

3) 80.maddede belirtilen muafiyet; a) Mücbir sebep veya beklenmeyen haller saklı kalmak kaydıyla, Türkiye Gümrük Bölgesine nakletmek üzere yabancı ülkedeki faaliyetini sona erdirmeden önce en az oniki ay süreyle işletme tarafından fiilen kullanılmakta olan, b) Nakilden sonra da aynı amaçla kullanılacak olan, c) Söz konusu işletmenin niteliği ile büyüklüğüne uygun bulunan, eşya ve malzeme ile sınırlıdır.

4) Muafiyet hakkı sadece, Türkiye Gümrük Bölgesinde de benzer bir faaliyeti yürütmek amacıyla, ayrıldıkları ülkedeki faaliyetlerini kesin olarak sona erdiren iş yeri sahibine tanınır. Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bulunan bir işletme ile herhangi bir bağlantı kurma amaçlarına yönelik işletmeler için muafiyet uygulanmaz.

5) Muafiyet hakkı sadece ayrıldıkları ülkede en az üç yıl süre ile aynı işte çalışan kişilere tanınır.

6) 1-Mücbir sebep veya beklenmeyen haller saklı kalmak kaydıyla eşya ve malzemenin, işletmenin nakledildiği ülkedeki faaliyetlerinin sona erdirildiği tarihten itibaren on iki ay içerisinde Türkiye Gümrük Bölgesine getirilmesi zorunludur. 2- Birinci fıkrada belirtilen süre içerisinde eşyanın partiler halinde getirilmesi hakkın mükerrer kullanımı olarak değerlendirilmez.

7) Aşağıda sayılan eşya muafiyet kapsamı dışındadır: a) Üretim veya hizmet endüstrisi makinesi olmayan, taşınabilir laboratuvar veya dış yayın yapma birimleri gibi ulaşım araçları. b) Canlı hayvan, hayvan yemleri ile tohum ve fidanlar. c) Ham, yarı mamul veya mamul madde stokları ile akaryakıtlar (2009/15481 sayılı Kararın 80 ve 81.maddesi, 2 Sayılı Gümrük Muafiyet Tebliği’nin 25 ve 26.maddesi).

Not: Konuya İlişkin Daha Fazla Bilgi Edinmek İsteyenler, 20/04/2020 Tarihinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanan “Kullanılmış ve/veya Yenileştirilmiş Eşya İle Sermaye Malları ve Diğer Malzemelerin Türkiye’ye İthali” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

Belgeler; 1) Tebliğin 25.maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen kişi tarafından, işyeri faaliyetleri devam ederken veya sona erdirildikten sonra aşağıda belirtilen belgeler ile birlikte gümrük idaresine başvurulması gerekmekte olup başvurulan gümrük idaresi tarafından işlemler sonuçlandırılır.

a) Yurt dışından temin edilerek dış temsilciliklerimizce tercümeleri onaylanmış belgeler; 1) Ekonomik faaliyetin sona erdirildiğine dair ilgili ülke resmi makamlarından alınacak belge, 2) İşletmenin son üç yıllık kazancı ve ödenen vergilere ilişkin belgeler, 3) Serbest dolaşıma girişi istenilen makine ve sair eşyanın varsa faturaları ve işyeri demirbaş kayıtlarına ilişkin belgeler, 4) Yerleşim yerinin nakledildiğine ilişkin dış temsilciliklerimizden alınacak ikamet nakil belgesi, 5) Serbest dolaşıma girişi istenilen malların marka, model, seri numarası ve kullanım amaçlarına ilişkin ayrıntılı olarak düzenlenmiş liste.

b) Türkiye’den temin edilecek belgeler; 1) İşyeri açma izin belgesi, 2) Mahalli esnaf, sanatkâr, ticaret veya sanayi odasına kayıt belgesi (2 Sayılı Gümrük Muafiyet Tebliği’nin 27.maddesi).

54- Eşyanın Getirilme Süresi: 80.maddede belirtilen muafiyet, mücbir sebep veya beklenmeyen haller saklı kalmak kaydıyla, işletmenin nakledildiği ülkedeki faaliyetlerini sona erdirdiği tarihten itibaren oniki ay içerisinde Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşya ve malzeme için uygulanır (2009/15481 sayılı Kararın 82.maddesi).

55- Gerçek ve Tüzel Kişilere Tanınan Muafiyet: Kazanç sağlama amacına yönelik olmayan faaliyetlerle uğraşan ve bu faaliyetini Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden tüzel kişiler tarafından serbest dolaşıma sokulan sermaye malları ve diğer malzemeye ilişkin muafiyet işlemleri de 80 ilâ 82.madde hükümleri çerçevesinde yürütülür. Bir serbest meslek veya benzeri bir faaliyetle uğraşan gerçek kişilere de, mesleklerini Türkiye Gümrük Bölgesinde de yürüteceklerini ispat etmeleri halinde bu muafiyet tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 83.maddesi).

56- Türkiye Gümrük Bölgesindeki Çiftçiler: 1) Esas faaliyeti Türkiye Gümrük Bölgesi içinde olan çiftçilerin, Türkiye'ye komşu bir ülkede bulunan ve kendileri tarafından işletilen mülklerinden elde ettikleri tarım, hayvancılık, arıcılık, bahçecilik ve ormancılık ürünlerine muafiyet tanınır.

2) Birinci fıkradaki muafiyetten faydalanabilmek için hayvancılık faaliyetlerinin Türk menşeli veya Türkiye'de serbest dolaşım durumunda bulunan hayvanlarla yapılıyor olması şarttır.

3) Muafiyet, normal olarak hasat veya üretim sonrası başka bir işlemden geçmemiş ürünlerle sınırlıdır.

4) Muafiyet, sadece bizzat üreticiler tarafından komşu ülkedeki kendi mülklerinden elde edilen ve kendileri veya kendileri adına hareket eden kişiler tarafından Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen ürünler için tanınır. 5) Türkiye Gümrük Bölgesi ile komşu bir ülke arasında sınır oluşturan göllerde veya su yollarında Türk balıkçılar tarafından yürütülen balıkçılık veya balık yetiştirme faaliyetlerinden elde edilen ürünler ile bu tür göl ve su yollarında Türk sporcuları tarafından yapılan avcılık faaliyetlerinden elde edilen ürünler için de muafiyet tanınır. (2009/15481 sayılı Kararın 84.maddesi).

57- Komşu Ülkelerdeki Çiftçiler: Esas faaliyeti bir komşu ülkede olan çiftçilerin, Türkiye Gümrük Bölgesinde bulunan ve kendileri tarafından işletilen mülklerinde kullanılmak üzere toprak ve ekinlerin işlenmesi amacıyla getirdikleri tohum, gübre ve diğer ürünlere muafiyet tanınır. Muafiyetin uygulanması, ancak, tohum, gübre veya diğer ürünlerin bizzat üretici veya üretici adına hareket eden kişi tarafından getirilmiş olması ve aynı hakkın karşı taraf ülkece, Türkiye Gümrük Bölgesinde bulunan kişilere de tanınmış olması (mütekabiliyet) koşullarıyla mümkündür (2009/15481 sayılı Kararın 85.maddesi).

58- Önemli Değeri Olmayan Numunelik Eşya ve Modeller: 1) 89.maddenin birinci fıkrasının (a) bendi hükmü saklı kalmak kaydıyla, önemli değeri olmayan ve temsil ettikleri eşya bakımından siparişte bulunulmak için kullanılabilecek nitelikteki numunelik eşya ve modellere muafiyet tanınır.

2) Gümrük idaresi, muafiyetin uygulanması esnasında numune veya model olma özelliklerini ortadan kaldırmayacak şekilde, kendi başlarına kullanılabilecek nitelikteki eşya için yırtma, delme veya açık ve sabit bir şekilde işaretleme ya da herhangi başka bir işlem yoluyla kalıcı olarak kullanılmasını önleyici tedbirleri alabilir.

3) Numunelik eşya ve model deyimi, belli bir tür eşyayı temsil eden ve sunuş şekli ve miktarı belli bir tür veya nitelikteki eşya için sipariş vermekten başka bir amaç için kullanılması mümkün olmayan her türlü madde veya örnek anlamına gelir (2009/15481 sayılı Kararın 86.maddesi).

59- Basılı Reklamcılık Dokümanları ve Reklamcılık Amacına Yönelik Malzemeler:            1) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yürütülen ekonomik bir faaliyetin reklamı amacıyla gönderilen ya da getirilen ve parasız olarak dağıtılacak olan, ulaştırma, sigortacılık ve bankacılık hizmetleri ile satılık veya kiralık eşya ile ilgili ilan, katalog, fiyat listesi, kullanım kılavuzu, broşür, takvim ve benzeri basılı reklamcılık malzemelerine muafiyet tanınır.

2) Muafiyet; a) Eşyayı üreten, satan, kiralayan veya hizmeti sunan müteşebbisin adının eşya üzerinde açık bir şekilde yer alması, b) Her bir sevkiyatta tek bir basılı materyalin olması veya birden çok basılı materyal bulunması halinde, her çeşidinden birer adet olması, ancak, aynı çeşitteki basılı materyalin birden fazla bulunması halinde toplam brüt ağırlığının bir kilogramı aşmaması, c) Gönderici veya alıcısının aynı kişi olmaması, koşullarının mevcut olması halinde uygulanır.

3) Müşterilere ücretsiz olarak reklamcılık amacıyla gönderilen madde ve malzeme için de, değerinin önemsiz olması ve reklamcılık amacı dışında kullanılamaz nitelikte bulunması halinde muafiyet tanınır. (2009/15481 sayılı Kararın 87 ve 88.maddesi).

60- Bir Ticari Fuarda Veya Benzeri Bir Faaliyette Kullanılan Veya Tüketilen Ürünler:   1) 90.madde hükümlerine uygun olarak getirilen aşağıda belirtilen eşyaya muafiyet tanınır: a) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında üretilmiş olan, bir ticari fuar veya benzeri bir olay münasebetiyle getirilecek olan her türlü eşyanın temsil edici özelliklerini taşıyan küçük miktardaki numuneler. b) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında üretilen ve bir ticari fuar veya benzeri bir olayda sergilenmek üzere getirilen makine ve cihazların teşhiri sırasında, bu makine ve cihazların gösteri amacıyla çalıştırılmasında kullanılacak eşya. c) Bir ticari fuar veya benzeri bir olayda yabancı ülkelerin temsilcileri tarafından geçici standların inşası, düzenlenmesi ve dekorasyonu için kullanılacak boya, vernik, duvar kağıdı gibi tüketilecek malzemeler. ç) Türkiye Gümrük Bölgesi dışında üretilen eşyanın reklamına mahsus olan, bir ticari fuarda veya benzeri bir faaliyette sergilenecek resimli veya resimsiz basılı materyaller, kataloglar, prospektüsler, fiyat listeleri, reklam posterleri, takvimler ve çerçevesiz fotoğraflar gibi ücretsiz olarak dağıtılacak malzemeler. d) Spor Genel Müdürlüğü tarafından talep edilen, Türkiye’de düzenlenecek uluslararası spor organizasyonlarında kullanılmak veya ücretsiz olarak dağıtılmak üzere, bedelsiz olarak gönderilen eşya.

2) Ticari fuar veya benzeri faaliyet deyimi; a) Ticaret, sanayi, tarım veya el sanatları ile ilgili sergi, fuar, gösteri ve benzeri faaliyetler, b) Esas olarak hayır ve insani bir yardım amacıyla gerçekleştirilen sergi ve benzeri faaliyetler, c) Temelde bilimsel, teknik, el sanatları, sanatsal, eğitsel, kültürel, sportif veya dini sebeplerle ya da ibadet nedeniyle, sendika faaliyetleri veya turizm ya da uluslararası bir anlaşmayı desteklemek amacıyla gerçekleştirilen sergi, organizasyon ve benzeri faaliyetler, ç) Uluslararası organizasyon veya teşekküllerin temsilcilerinin gerçekleştirdiği toplantılar, d) Resmi tören veya anma törenleri ya da toplantıları, anlamına gelir.

3) Ancak, yabancı bir ülke eşyasının satılması amacıyla işyeri veya bunların eklentilerinde düzenlenen özel amaçlı sergiler bu kapsama dahil değildir (2009/15481 sayılı Kararın 89.maddesi).

61- Muafiyetin Kapsamı: 1) 89.maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin uygulanmasında aşağıdaki şartların bulunması gerekir: a) Yabancı ülkelerden ücretsiz olarak gönderilmesi veya serbest dolaşıma sokulan eşya ile birlikte gelmesi. b) Halka ücretsiz olarak dağıtılmak üzere gönderilmesi ve kişilerin kullanım veya tüketimine mahsus olması. c) Birim değerinin düşük olması ve reklam eşyası olarak kabul edilebilecek nitelikte bulunması. ç) Kolaylıkla pazarlanabilir olmaması ve paketlenmiş ise aynı malın piyasada mevcut en küçük biriminden daha küçük miktarını içermesi. d) Paketlenmemiş yiyecek ve içecekler için dağıtım yerinde anında tüketilebilir nitelikte bulunması. e) Toplam kıymet ve miktarı itibarıyla olayın niteliğine, ziyaretçilerin sayısına ve sergiye katılımın derecesine uygun olması.

2) 89.maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin uygulanmasında aşağıdaki şartların bulunması gerekir:          a) Faaliyet sırasında tüketilecek ya da yok edilecek eşya olması. b) Toplam kıymet ve miktar itibarıyla faaliyetin niteliğine, ziyaretçilerin sayısına ve sergiye katılımın derecesine uygun olması.

3) 89.maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinin uygulanmasında aşağıdaki şartların bulunması gerekir:           a) Faaliyetin düzenlendiği yerde eşyanın ücretsiz olarak sadece halka dağıtılması. b) Eşyanın toplam kıymet ve miktar bakımından olayın niteliğine, ziyaretçilerin sayısına ve sergiye katılımın derecesine uygun bulunması.

4) 89.maddenin birinci fıkrasının (d) bendinin uygulanmasında aşağıdaki şartların bulunması gerekir:          a) Toplam kıymet ve miktarı itibarıyla olayın niteliğine, seyircilerin sayısına uygun olması. b) Kişilerin kullanım veya tüketimine mahsus olması. c) Tüketim konusu olmayan eşyanın organizasyon bitiminde ilgili spor federasyonuna tahsis edilmesi.

5) 89.maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde belirtilen muafiyet katı, sıvı ve gaz yakıtlar için uygulanmaz (2009/15481 sayılı Kararın 90.maddesi).

62- İnceleme, Analiz Veya Test Amaçlı Eşya: 1) Bilgi edinme veya endüstriyel ya da ticari araştırma amaçlarına yönelik olarak, nitelikleri veya diğer teknik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla inceleme, analiz veya test edilmek üzere getirilen eşyaya muafiyet tanınır.

2) 91.maddede bahsi geçen muafiyet; a) İnceleme, analiz veya test işlemleri kendi başlarına satış promosyonuna konu teşkil etmeyen, b) Serbest dolaşıma sokulma amacına uygun miktarı aşmayan, eşya için uygulanır.

3) 91.maddede belirtilen muafiyet, incelenecek veya analiz edilecek ya da test edilecek eşyanın, inceleme, analiz veya test sırasında tamamıyla sarf edilmesi veya aynı amaçla tekrar kullanılamayacak hale gelmesi halinde tanınır.

4) İnceleme, analiz veya test sonucu artık kalan ürünlerin, gümrük idaresinin kontrolü altında tamamen yok edilmesine, imhasına, ticari olarak değersiz hale getirilmesine, gümrüğe terk edilmesine veya mücbir sebepler ve beklenmeyen haller göz önüne alınarak ihraç edilmesine izin verilebilir.

5) Geride kalan artık ürünlere üçüncü fıkra hükümlerinin uygulanmadığı durumlarda, eşyaya isabet eden gümrük vergileri, eşyanın inceleme, analiz veya test işlemlerinin tamamlandığı tarihteki niteliği, miktarı ve kıymeti göz önüne alınarak Gümrük Kanunu’nun 181 ilâ 194.maddelerindeki esaslara göre tahsil olunur. 6) Artık ürünler deyimi, yapılan inceleme, analiz veya test sonucu ortaya çıkan ürünler; geride kalan ürünler deyimi ise kullanılmamış ürünler anlamına gelir (2009/15481 sayılı Kararın 91 ve 92.maddesi).

63- Taşıma Sırasında Eşyanın İstifi ve Korunması İçin Yardımcı Maddeler: Eşyanın istifi ve ısı muhafazası da dahil olmak üzere korunması amacıyla yabancı bir ülkeden Türkiye Gümrük Bölgesine nakli sırasında kullanılan ve normal olarak tekrar kullanılamaz hale gelen ip, saman, örtü, kağıt, mukavva, odun ve plastik gibi maddelere muafiyet tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 93.maddesi).

64- Canlı Hayvanların Nakli Sırasında Gerekli Eşya: Canlı hayvanların yabancı bir ülkeden Türkiye Gümrük Bölgesine nakli sırasında, bunların beslenmesi amacıyla araçlarda bulunan kuru ot, yem ve sair yiyecek maddeleri ile ilaçlara muafiyet tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 94.maddesi).

65- Standart Depo Muafiyeti: 1) a) 96.madde hükümleri saklı kalmak üzere, Türkiye Gümrük Bölgesine giren her türlü ulaşım araçları, motosikletler ve özel konteynerlerin içindeki standart depolarda mevcut bulunan yakıtlara, b) Özel motorlu araç ve motosikletlerde kullanılmak üzere tasarlanmış ve anılan araçlarda portatif depolarla taşınan araç başına on litreyi geçmeyen yakıtlara, muafiyet tanınır. Bu muafiyet, ulaşım araçları veya özel konteynerlerde mevcut bulunan ve yolculuk boyunca kullanılan yağlayıcı maddeler için de uygulanır.

2) Birinci fıkrada bahsi geçen; a) Özel konteyner deyimi, özel olarak imal edilmiş soğutma, oksijenleme, ısı yalıtım ve diğer sistemlerle donatılmış konteyner, b) Standart depo deyimi; 1) Özel ve ticari ulaşım araçlarında, üretici tarafından aynı türde olan bütün ulaşım araçlarına kalıcı olarak yerleştirilen ve kalıcı düzeni, hem yakıtın doğrudan sevk edilmesine ve hem de nakliye sırasında uygun olduğu yerlerde soğutma ve diğer sistemlerin işletilmesine imkan sağlayan depo, 2) Özel konteynerlerde, üretici tarafından konteyner ile aynı türde olan bütün konteynerlere kalıcı olarak yerleştirilen ve kalıcı düzeni, nakliye sırasında doğrudan soğutma ve özel konteynerlerde bulunan diğer sistemlerin işletilmesine imkan sağlayan depo, anlamına gelir.

3) Akaryakıtın doğrudan yakıt olarak kullanımı için tasarlanmış ve ulaşım araçlarına yerleştirilmiş akaryakıt depoları ve ulaşım araçlarında bulunabilecek, diğer sistemlere yerleştirilmiş depolar da standart depo olarak kabul edilir. (2009/15481 sayılı Kararın 95.maddesi).

66- Gümrük Vergilerinden Muaf Olarak İthal Edilecek Yakıt: 1) Motorlu ticari araçların ve özel konteynerlerin standart depolarında mevcut bulunan ve gümrük vergilerinden muaf olarak ithal edilecek yakıt miktarı; a) TIR çekicilerinde 550-litreyi, b) İstiap haddi 15 tona kadar olan (15 ton dahil), kamyon ve tankerlerde 300-litreyi, c) İstiap haddi 15 tonun üzerinde olan kamyon ve tankerlerde ise 400-litreyi, ç) Otobüslerde 300-litreyi, aşamaz.

2) Frigorifik depolarla gümrük vergilerinden muaf olarak yurda girişine izin verilen yakıt miktarı ayrıca dikkate alınır ve araca tanınan miktardan fazla olamaz.

3) Gümrük kapılarında standart depo fazlası olarak tespit edilen petrol ürünlerinden, ilgili petrol ürünü için litre başına 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu uyarınca uygulanmakta olan özel tüketim vergisi tutarının % 50 fazlası tutarındaki vergi, tek ve maktu vergi olarak tahsil edilir.

4) 95.maddenin birinci fıkrasında bahsi geçen muafiyet, Avrupa Birliği ülkelerinden giriş yapanlar hariç olmak üzere, hususi ve ticari olarak kayıt ve tescil ettirilmiş yerli ve yabancı plakalı otomobil ile hususi olarak kayıt ve tescil ettirilmiş yerli ve yabancı plakalı minibüs ve kamyonetler için ayda en fazla dört defa kullandırılır. Bir ay içerisinde dört defadan fazla giriş yapan araçlardan her giriş için tüm depodan litre başına 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu uyarınca uygulanmakta olan özel tüketim vergisi tutarındaki vergi, tek ve maktu vergi olarak tahsil edilir.

5) Avrupa Birliği ülkelerinden giriş yapan araçlar hariç olmak üzere, birinci fıkra kapsamındaki araçların ülkemize girişinde tespit edilen kilometre bilgisi, aynı aracın ülkemize bir sonraki girişindeki kilometre bilgisi ile karşılaştırılır. Aradaki fark aracın standart depo kapsamında bir önceki girişinde muafen ithal ettiği yakıta göre katetmesi gereken mesafeyle karşılaştırılarak, eksik mesafe katedilmesi halinde, her kilometre başına tüketilmeyen yakıt için litre başına 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu uyarınca uygulanmakta olan özel tüketim vergisi tutarındaki vergi, tek ve maktu vergi olarak tahsil edilir. Katedilen mesafeye göre harcanan yakıt hesabına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.

6) Bu araçların katedeceği mesafeye ilişkin olarak gümrük idaresini yanıltıcı her türlü eylemin tespitinde, tüm depodan litre başına 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu uyarınca uygulanmakta olan özel tüketim vergisi tutarının % 50 fazlası tutarındaki vergi, tek ve maktu vergi olarak tahsil edilir (2009/15481 sayılı Kararın 96.maddesi).

67- Deniz ve Hava Ulaştırmacılığında Kullanılan Eşya: 1) Aşağıda belirtilen donatım ve işletme malzemesine muafiyet tanınır. a) Hava ve deniz ulaşım araçları tarafından yabancı limanlar ve meydanlardan kendi ihtiyaçları için getirilen veya bu araçlar adına gönderilen donatım ve işletme malzemesi. b) Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca yetkilendirilen hava aracı bakım kuruluşları tarafından hava ulaşım araçları için serbest dolaşıma sokulacak donatım ve işletme malzemesi. 2) Yolcu ve yük taşımacılığı faaliyetlerinde bulunan hava yolu şirketleri tarafından bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere serbest dolaşıma sokulan hava taşıtları, motorları ile bunların birinci fıkranın (a) bendi kapsamında yer almayan aksam ve parçalarına muafiyet tanınır.

3) İkinci fıkra kapsamında muafiyet tanınacak hava taşıtlarının koltuk kapasitesinin yirmi ve üzeri olması gerekir. 4) Birinci fıkra kapsamı eşyanın cins ve nevileri Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile müştereken belirlenir. (2009/15481 sayılı Kararın 97.maddesi).

68- Fikri ve Sınai Mülkiyet Haklarının Korunmasına Yönelik Gönderilen Eşya: Türk Patent Enstitüsüne buluş ve benzeri patent başvurularında kullanılmak üzere olanlar da dahil, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına yönelik olarak ilgili kurum ve kuruluşlara ibraz edilecek olan marka, kalıp, tasarım ile bunları destekleyen belgelere muafiyet tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 98.maddesi).

69- Turistik Reklamcılık Malzemeleri: 1) 69 ilâ 72.maddeler hükümleri saklı kalmak kaydıyla aşağıda sayılan turistik reklamcılık malzemesine muafiyet tanınır: a) % 25'ten fazla özel ticari reklam içermemesi ve asıl tanıtma amacının açıkça belli olması kaydıyla, temel amacı özellikle kültürel, turistik, sportif veya ticaretle ilgili ya da mesleki toplantı veya faaliyetlere katılmak için halkı yabancı ülkelere ziyarette bulunmaya teşvik etmek olan, ücretsiz olarak dağıtılacak belgeler, kitapçıklar, broşürler, kitaplar, dergiler, rehber kitaplar, posterler, çerçeveli veya çerçevesiz fotoğraflar ile fotografik olarak büyütülmüş malzemeler, resimli veya resimsiz haritalar, pencere için şeffaf materyaller, resimli takvimler. b) % 25'ten fazla özel ticari reklam içermemesi ve ücretsiz olarak dağıtılması kaydıyla, Türkiye'de yerleşik bulunan firmalara ait özel ticari reklamcılık malzemeleri hariç olmak üzere resmi turist ajansları veya onların himayesinde basılan yabancı otel listeleri ve yıllıkları ile yabancı ulaşım hizmet tarifeleri. c) Resmi turist ajansları tarafından tayin edilen akredite temsilcilik veya muhabirlere, bunların kullanımlarına mahsus olmak üzere teslim edilen ajandalar, telefon ve teleks numara listeleri, otel listeleri, fuar katalogları, önemsiz değerde sanatsal mal örnekleri ile müzeler, üniversiteler, kaplıcalar ve diğer benzeri kuruluşlar hakkındaki yayınlar gibi referans malzemeleri. (2009/15481 sayılı Kararın 99.maddesi).  

70- Ticari Değeri Olmayan Çeşitli Belge ve Diğer Eşya: 1) Miktar ve nitelik itibarıyla ticari değer taşımadıkları tespit edilen aşağıda sayılan eşyaya muafiyet tanınır: a) Ücretsiz olarak dağıtılmak koşuluyla getirilen, yabancı hükümetler ve uluslararası resmi örgütlerin yayınları. b) Yabancı ülkelerde kurulu organlarca organize edilen seçimlere ilişkin oy kağıtları. c) Resmi dairelere ücretsiz olarak gönderilen belgeler. ç) Mahkemelere veya diğer resmi dairelere delil olarak veya benzeri amaçlarla gönderilen eşya. d) Resmi daireler veya bankacılık kuruluşları arasında alışılmış bilgi alışverişinin bir parçası olarak gönderilen imza örnekleri ve imzalarla ilgili basılı belgeler. e) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına gönderilen resmi basılı materyaller. f) Her türlü Türk parası, banknotları, esham ve tahvilleri ve kuponları, yabancı devlet paraları, esham ve tahvilleri ve bunların kuponları ile çek ve poliçeler. g) Yabancı bir ülkede kayıtlı olan şirketler tarafından tanzim edilen ve bu şirketler tarafından basılan hisse senetleri ve tahvillerin hamillerine veya abonelerine gönderilen raporlar, ifadeler, notlar, prospektüsler, başvuru formları ve diğer belgeler. ğ) Alıcıya ücretsiz olarak gönderilen uluslararası bilgi alışverişine yönelik delikli kart, manyetik kaset, mikrofiş, mikrofilm, manyetik disk, video kaset ve ses kaseti gibi kaydedilmiş yayın araçları. h) Uluslararası toplantılar, konferanslar, kongreler veya bu tür faaliyetlerde kullanılmak üzere hazırlanmış dosyalar, arşivler, basılı formlar ve benzeri diğer belgeler. ı) Yabancı ülkelerden sipariş almak veya onların siparişlerini yerine getirmek ya da Türkiye Gümrük Bölgesinde yapılan yarışmalara katılmak amacıyla ithal edilen planlar, teknik çizimler, kopyalanmış tasarımlar, tarifler ve benzeri diğer belgeler.       i) Yabancı ülkelerde yerleşik bulunan kurumlar tarafından Türkiye Gümrük Bölgesinde yapılacak sınavlarda kullanılacak belgeler. j) Uluslararası anlaşmalar çerçevesinde araçların veya malların uluslararası hareketinde resmi belge olarak kullanılacak basılı formlar. k) Yabancı bir ülkedeki ulaşım veya otelcilik teşebbüsleri tarafından, Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bulunan seyahat acentalarına gönderilen basılı formlar, etiketler, biletler ve benzeri belgeler. l) Kullanılmış basılı form ve biletler ile konşimentolar; manifestolar ve diğer ticari veya resmi belgeler. m) Yabancı bir ülke veya uluslararası kuruluşlarca gönderilen resmi basılı materyaller ile yabancı ülkedeki derneklerin aynı amaçla Türkiye Gümrük Bölgesinde faaliyet gösteren derneklere gönderdikleri uluslararası standartlara uygun basılı materyaller. n) Basın ajanslarına veya gazetelere ya da dergi yayıncılarına gönderilen fotoğraflar, slaytlar ve fotoğraf kalıpları ile benzeri eşya. o) Yabancı ülkelerde vergi ve sair ödemelerin yapıldığını kanıtlayan belgeler. ö) Kamu kurum ve kuruluşlarına, kütüphanelere, müzelere, eğitim veya bilimsel araştırma ile uğraşan kuruluşlara gönderilen veya bunlar tarafından temin edilen kitap veya basılı yayın (2009/15481 sayılı Kararın 100.maddesi).

71- Savaş Kurbanları Anıtları ile Mezarlıklar İçin Gelen Eşya: Türkiye'de gömülü bulunan yabancı ülkelerin savaş kurbanlarının mezarlıkları, mezarları veya anıtlarının inşası, bakımı ya da süslenmesi için serbest dolaşıma sokulan eşyaya muafiyet tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 101.maddesi).

Örneğin: Çanakkale/Gelibolu’da bulunan  yabancı mezarlıkları (İngiliz, Fransız, Yeni Zelanda/Anzak vb.) için getirilen eşya ve malzemeler.

72- Tabutlar, Cenaze Kül Kapları ve Süsleme Niteliği Olan Cenaze Levazımatı: 1) Aşağıda yer alan eşyaya muafiyet tanınır: a) Mezarlıklara veya milli abidelere konulmak üzere getirilen veya gönderilen çelenk, bayrak ve bu mahiyetteki eşya ile bunların teferruatı, içinde ölü veya ölünün kül veya kemikleri bulunan tabut, vazo ve sair kaplar ve bunlarla birlikte getirilen veya önceden ya da sonradan gönderilen çiçek, çelenk ve bu mahiyetteki eşya. b) Yabancı bir ülkede ikamet eden kişilerin Türkiye Gümrük Bölgesine bir cenaze veya mezar ziyareti amacıyla beraberinde getirdiği miktar ve nitelik itibarıyla ticari değer taşımadıkları tespit edilen çiçek, çelenk ve diğer benzeri süsleme eşyası (2009/15481 sayılı Kararın 102.maddesi).

73- Görme Engellilerin Kullanımına Mahsus Eşya: 1) Görme engellilerin eğitsel, bilimsel veya kültürel gelişimlerine yönelik olmak üzere özel suretle imal edilmiş ve Ek-12’deki listede yer alan eşyaya muafiyet tanınır. 2) Söz konusu muafiyet; a) Görme engellilerin kendi kullanımları için getirdikleri,              b) Genel olarak görme engellilerin eğitimi veya onlara yardım sağlanması amacına yönelik kamu yararına faaliyette bulunan dernekler, vakıflar ile Sağlık Bakanlığınca yetki verilmiş kurum veya kuruluşlarca ithal edilen ve Ek-12’deki listede yer alan, eşya için tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 103.maddesi).

74- Engellilerin Mahsus Eşya Kullanımına: 1) Görme engelliler hariç olmak üzere, engellilerin hayatlarını idame ettirmesi için kişisel kullanımlarına mahsus özel surette imal edilmiş olup; a) Engellilerin bizzat kendileri tarafından, b) Engellilere yardım sağlanması amacına yönelik olarak vakıflar ve kamu yararına faaliyette bulunan dernekler ile resmi kurumlara karşılıksız gönderilen ve ücretsiz dağıtılmak üzere belirtilen dernek, vakıf ve resmi kurumlar tarafından, serbest dolaşıma sokulan motorlu veya motorsuz koltuk, bisiklet ve diğer eşyaya, c) Vakıflar ve kamu yararına faaliyette bulunan dernekler ile Sağlık Bakanlığınca yetki verilenler tarafından ithal edilen, engelli kişileri toplu olarak taşımaya yönelik, malul ve sakat kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan motorlu kara nakil vasıtalarına, muafiyet tanınır.

2) Gümrük idaresine sunulduğu tarih itibarıyla, kayıt ve model yılı dahil, üç yıldan eski olmamak kaydıyla; a) Münhasıran engelliler tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan ve bu kişiler tarafından serbest dolaşıma sokulan, motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 cc.’ye kadar olan otomobillere, b) El ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olmaları nedeniyle bizzat malul ve sakat kişi tarafından kullanılamayan, kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan, malul ve sakat kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya kişi ile iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücü tarafından kullanılan vasıtalardan; 1) 87.02 tarife pozisyonu altında sınıflandırılan minibüslere, 2) Portatif koltuklar hariç olmak üzere, sürücüsü dahil altı ila dokuz oturma yeri olan, malul ve sakat kişinin rahatça taşınabilmesine imkan verecek tavan yüksekliğine sahip olan motorlu kara nakil vasıtalarına, muafiyet tanınır.

3) İkinci fıkranın (a) bendinde yer alan muafiyet uygulamasında, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren sol bacak engeli olan gaziler için vasıtaların özel tertibatlı olması gerekmez.  

4) İkinci fıkranın (b) bendinde yer alan vasıtaların gümrük vergilerinden muaf olarak ithaline izin verilebilmesi için malul ve sakat kişinin bu tür bir araca ihtiyacı bulunduğuna ilgili gümrük idaresince kanaat getirilmesi gerekir.

5) İkinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinin uygulanmasında arazi taşıtları yararlandırılmaz.

6) Birinci fıkranın (b) bendinde yer alan muafiyetin uygulanmasında, 8703.10.18.00.00 GTİP'te yer alan akülü araçların özel tertibatlı olması gerekmez.

7) İkinci fıkranın (a) bendi kapsamında serbest dolaşıma sokulacak araçlar, beklenmeyen hal ve mücbir sebeplerin varlığı halinde, engelli kişinin araçta bulunması şartıyla başka bir kişi tarafından da kullanılabilir (2009/15481 sayılı Kararın 104.maddesi).

Muafiyet Koşulları: 1) Kararın 104.maddesinin ikinci fıkrası çerçevesinde özel tertibatlı engelli aracını muafiyet kapsamında serbest dolaşıma sokacak kişinin ortopedik engelinin bulunması gerekir.

2) Kararın 104 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamında muafiyetten yararlanacak kişide el ve ayak fonksiyonlarının tamamen yitirilmiş olması şartı aranır.

3) Engelli kişinin Türkiye Gümrük Bölgesi dışında ikamet etmesi halinde yerleşim yerini Türkiye Gümrük Bölgesine kesin olarak nakletmesi gerekir.

4) Engelli kişinin Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik olması halinde aracın Türkiye Gümrük Bölgesi dışındaki gerçek veya tüzel kişiler tarafından bağış yoluyla gönderilmesi veya bedel karşılığı alınmış olması gerekir.

5) Bu bölüm kapsamı kişilerin Türkiye Gümrük Bölgesi dışında ve/veya Türkiye’de kalış sürelerini gösteren yurda giriş-çıkış kayıtları elektronik sistemler üzerinden tespit edilir (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 29.maddesi).

Belgeler: 1) Kararın 104.maddesi kapsamında muafiyetten faydalanan kişilerin kendileri, vasileri veya Gümrük Kanununun 225.maddesi çerçevesinde temsil yetkisini haiz kişiler (Gümrük Müşavirleri) tarafından; aynı maddenin ikinci fıkrası kapsamındaki özel tertibatlı engelli aracı için, araç Türkiye’ye getirilmeden önce, bu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen belgelerle birlikte bu Tebliğin 38.maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen yetkili gümrük idaresine başvurulur.

2) Kararın 104.maddesinin birinci fıkrasının; a) (a) bendi kapsamında engelli kişilerin bizzat kendileri veya Gümrük Kanununun 225.maddesi çerçevesinde temsil yetkisini haiz kişiler tarafından serbest dolaşıma giriş talebinde bulunulan motorlu veya motorsuz koltuk, bisiklet ve diğer eşya için; 1) Nüfus cüzdanı örneği, 2) Kişinin engelli olduğunu gösteren sağlık raporu.

b) (b) bendi kapsamında serbest dolaşıma giren motorlu veya motorsuz koltuk, bisiklet ve diğer eşya için, bağış belgesinin aslı.

c) (c) bendi kapsamında serbest dolaşıma giren motorlu kara nakil vasıtaları için; 1) Aracın bağış yoluyla gelmesi halinde; aracın bağışlayana ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi ile bağış belgesi, 2) Aracın bir bedel karşılığında gerçek kişiden satın alınması halinde taraflar arasında düzenlenen satış sözleşmesi; tüzel kişiden satın alınması halinde fatura aslı ve her iki belgenin tercümesi, 3) Aracın Sağlık Bakanlığınca yetki verilenler tarafından getirilmesi halinde yetkiye ilişkin yazı.

3) Kararın 104 üncü maddesinin ikinci fıkrası kapsamında özel tertibatlı aracı serbest dolaşıma giriş talebinde bulunacak kişiler için; a) Kararın 104.maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi kapsamı kişiler için; 26/9/2006 tarihli ve 26301 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair  Yönetmelik esasları çerçevesinde engelli kişi adına düzenlenmiş “Sürücü Adayları ve Sürücüler İçin Sağlık Raporu”nun aslı veya söz konusu raporu düzenleyen kurum tarafından ya da noter tarafından onaylanmış örneği, 1) Söz konusu raporda, özel tertibat kod numarası ile engelli kişinin hangi sınıf sürücü belgesi alacağının belirtilmiş olması gerekir. 2) İlgili kişi tarafından, kişinin yurt dışında yerleşik bulunduğu ülkenin resmi bir hastanesinden alınan rapor ibraz ediliyor ise raporun Türkçe tercümesinin de bulunması gerekir.

b) Kararın 104 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamı kişiler için; Sağlık Bakanlığı tarafından sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kurumundan alınmış kişinin el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olduğunu ve kişinin rampa veya lift sistemli araç ile taşınabileceğini gösteren sağlık kurulu raporunun aslı veya aslının bir kamu kurumu tarafından ya da noter tarafından onaylanmış örneği,

c) Kararın 104 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi kapsamında aracı bizzat kullanacak engelli kişiler için, engellinin kullanmaya yetkili olduğu araç cinsine göre “A” veya “B” sınıfı sürücü belgesi,

ç) Yurt dışında ikamet eden engelli kişiler için; ikametin Türkiye’ye nakledildiğine ilişkin dış temsilciliklerimizden alınacak ikamet nakil belgesi ile yerleşim yeri naklinden önce satın alınan aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi,

d) Yerleşim yeri Türkiye’de bulunan engelli şahsa; 1) Yurt dışından bağış yapılması halinde; aracın bağışlayana ait olduğunu gösteren mülkiyet belgesi ile bağış belgesi, 2) Aracın yurt dışından bir bedel karşılığında gerçek kişi tarafından satılması halinde taraflar arasında düzenlenen satış sözleşmesi; tüzel kişi tarafından satılması halinde fatura aslı ve her iki belgenin Türkçe tercümesi,

e) Araca takılan özel tertibata ilişkin fatura,

f) Nüfus cüzdanı örneği,

g) Kararın 104 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki araçlar için engelli kişinin hukuki tasarruf ehliyetini haiz olmaması halinde vasilik belgesi,

ğ) Engelli kişinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması halinde vukuatlı nüfus kayıt örneği.

4) Kararın 104.maddesinin ikinci fıkrası kapsamında özel tertibatlı aracın verasete konu olması halinde;     a) Veraset ilamı, b) Birden fazla varis bulunması halinde Türkiye’de bulunan diğer mirasçılar için noter tasdikli feragat mukavelesi (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 30.maddesi).  

Engelli Kişiye İlişkin Yapılacak Tespitler: 1) Kararın 104.maddesinin ikinci fıkrası kapsamı aracın serbest dolaşıma girişi talebi, Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürü veya yetki vereceği Bölge Müdür Yardımcısı başkanlığında, Gümrük Müdürü ve/veya Müdür Yardımcısı, bir muayene memuru ile Sağlık Bakanlığını temsilen ortopedi ve travmatoloji uzmanı bir doktordan oluşan komisyon tarafından değerlendirilerek karara bağlanır. Söz konusu komisyon yetkili gümrük müdürlüğünde her ayın ilk salı günü toplanır.

2) Komisyonun toplanacağı gün engelli kişi de gümrük idaresinde hazır bulunur. Kararın 104.maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamı kişilerin komisyona katılması zorunlu olmayıp vekalet vereceği başka bir kişi ya da varsa vasisinin temsilci olarak komisyona katılması mümkündür.

3) Özel tertibatlı aracın serbest dolaşıma girişine ilişkin olumlu kararın Komisyon tarafından oybirliği ile verilmesi gerekir.

4) Komisyon kararı, yetkili gümrük müdürlüğünce düzenlenen “Komisyon Karar Belgesi”nde Ek-3’de belirtilir. Kararın olumlu olması halinde karar belgesinin geçerlilik süresi düzenlendiği tarihten itibaren altı aydır.

5) Özel tertibatlı aracın, veraset yoluyla intikali sonrasında, aracın varis tarafından engelli olan başka bir kişiye devri halinde aracı devralan engelli kişinin, Kararın 104.maddesinin ikinci fıkrası kapsamında muafen araç ithal edebilecek olan engelli kişi için aranılan şartları taşıması ve gerekli işlemleri tamamlaması gerekmektedir (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 31.maddesi).

Araca ilişkin şartlar: 1) Yetkili gümrük müdürlüğünde toplanan komisyonca engelli kişi tarafından serbest dolaşıma giriş talebinde bulunulacak araçta, ibraz edilen sağlık raporu ve kişinin durumu dikkate alınarak, aracın sürüş güvenliğini sağlayacak şekilde, engelin gerektirdiği özel tertibat belirlenir.

2) Özel tertibatlı aracın serbest dolaşıma giriş işlemlerinin yapılacağı gümrük idaresine sunulduğu tarih itibarıyla, model yılı dahil, üç yıldan eski olmaması gerekmektedir.

3) Kararın 104.maddesinin üçüncü fıkrası hükümleri saklı kalmak kaydıyla, sadece otomatik vitesli olan aracın, Kararın 104.maddesi kapsamında serbest dolaşıma girişi mümkün değildir (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 32.maddesi).

Serbest Dolaşıma Giriş İşlemleri: 1) Kararın 104.maddesinin ikinci fıkrası kapsamı araç tertibatlandırılmış olarak giriş gümrük idaresine sunulur ve söz konusu gümrük idaresinde aracın 1 no.lu Taşıt Takip Programının “özürlü araç” seçeneğine kaydettirilmesi gerekir.

 2) Özel tertibatlı araç, komisyon karar belgesinin geçerlilik süresi içerisinde 30.maddede belirtilen belgelerle birlikte söz konusu komisyon karar belgesini düzenleyen yetkili gümrük müdürlüğüne teslim edilir.

3) Gümrük Müdürü veya yetkilendireceği Gümrük Müdür Yardımcısı başkanlığında iki muayene memurundan oluşan bir heyet tarafından aracın söz konusu komisyon karar belgesine uygunluğunun tespit edilmesi halinde serbest dolaşıma girişine izin verilir.

4) Gümrük idaresince, serbest dolaşıma giriş işlemi tamamlanan Kararın 104.maddesinin birinci fıkrasının (c) bendindeki özel tertibatlı araç için düzenlenecek trafik şahadetnamesine Ek-2’de; ikinci fıkrasının (a) bendindeki özel tertibatlı araç için Ek-4’te; ikinci fıkrasının (b) bendindeki bizzat engelli kişi tarafından kullanılmayan araç için düzenlenecek trafik şahadetnamesine Ek-5’te; bu aracın verasete konu olması halinde ise araç için varis adına düzenlenecek olan trafik şahadetnamesine Ek-6’da yer alan şerh konularak ilgili trafik tescil idaresine gönderilir (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 33.maddesi).

Aracın satış ve devrine ilişkin hükümler: 1) Bu bölüm kapsamı özel tertibatlı aracın devredilmesi veya satılması halinde aşağıda yer alan hususlar dikkate alınır.

a) Engelli kişi tarafından, başka bir engelli kişiye herhangi bir süre kısıtı bulunmaksızın ve gümrük vergileri tahsil edilmeksizin aracın devri mümkündür.

b) Engelli kişi tarafından, engelli olmayan başka bir kişiye aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren, üç yıl geçmeden aracın satışı mümkün değildir.

c) Serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren üç ila on yıl arasında engelli olmayan başka bir kişiye aracın satışında gümrük vergileri tahsil edilir. On yıl sonrasında, söz konusu araçların satışında gümrük vergileri aranmaz.

ç) Engelli kişinin vefatı halinde; 1) Aracın varise intikalinde gümrük vergileri aranmaz. Varislerin, kendi adlarına yeni bir trafik şahadetnamesi düzenlenmesini teminen veraset ilamı tarihinden itibaren altı ay içinde yetkili gümrük idaresine başvurması gerekmektedir. 2) Varis tarafından, engelli veya engelli olmayan başka bir kişiye herhangi bir süre kısıtı bulunmaksızın aracın devri veya satışı mümkündür. 3) Varis tarafından engelli olan başka bir kişiye aracın devrinde gümrük vergileri aranmaz. Aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren beş yıl içerisinde engelli olmayan başka bir kişiye satışında ise gümrük vergileri tahsil edilir. Beş yıl sonrasında söz konusu araçların satışında gümrük vergileri aranmaz. 4) Varise intikal etmiş engelli aracının, varis tarafından engelli olan bir kişiye devrinden sonra, bu engelli kişi tarafından aracın engelli olmayan başka bir kişiye satışında, aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren 10 yıllık süre dolmuş ise gümrük vergileri aranmaz (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 34.maddesi).

75- Kriz Hallerinde Zarar Görenlere Gönderilen Eşya: 1) Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından; a) Kriz hallerinde zarar gören kişilere ücretsiz olarak dağıtılmak amacıyla, b) Söz konusu kurumların mülkiyetinde kalmak kaydıyla kriz hallerinden zarar görenlerin ücretsiz olarak kullanımına sunulmak üzere, serbest dolaşıma sokulan eşya için gümrük vergileri aranmaz.

2) Yardım kuruluşları tarafından kriz hali süresince kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla serbest dolaşıma sokulan eşyaya da muafiyet tanınır.

3) Kriz hallerinden zarar gören bölgelerin yeniden inşasına yönelik madde ve malzemeler muafiyet kapsamı dışındadır (2009/15481 sayılı Kararın 105.maddesi, 2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 35.maddesi).

Eşyaya İlişkin Gümrük İşlemleri: 1) Kriz hali nedeniyle, kriz halinden etkilenen bölgeye yurt dışından insani amaçla gönderilen temel ihtiyaç maddeleri ile diğer eşya için gümrük mevzuatının öngördüğü şekilde konşimento veya taşıma belgesi ibrazı aranır. Temel ihtiyaç maddesini ve diğer eşyayı kabul eden kuruluş tarafından Ek-7’ye uygun olarak düzenlenecek eşya listesi gümrük idaresine sunulur ve buna göre gümrük işlemleri tamamlanır.

2) Kamu kurum ve kuruluşlarına teslim edilen yardım malzemeleri için mevcut belgelere istinaden işlemler tamamlanır (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 36.maddesi).

Gıda Maddeleri Ve Sağlık Malzemelerinin Denetimi: Kriz bölgesine yardım amacıyla gönderilen gıda maddeleri ile ilaç, ilk yardım malzemesi vb. sağlık malzemeleri için gönderildiği ülkeden veya ülkemizde ilgili Bakanlıktan alınacak insan, hayvan, bitki ve çevre sağlığı yönünden güvenli olduğunu gösteren belge, gümrük idaresine sunulur (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 37.maddesi).

76- Uluslararası Spor Müsabakalarında Kullanılmak Üzere Getirilen Eczacılık Ürünleri: Türkiye Gümrük Bölgesinde düzenlenen uluslararası spor müsabakalarına katılmak üzere gelen sporcular ile yarışmalara katılan hayvanlar için tıbbi amaçla kullanılmak üzere getirilen eczacılık ürünlerine, bu sporcu ve hayvanların Türkiye'de kaldıkları süreye uygun miktarda olmak ve kullanıldıkları mahal dışına çıkarılmamak kaydıyla muafiyet tanınır (2009/15481 sayılı Kararın 106.maddesi).

77- Yasaklama, Kısıtlama ve Yaptırımlar: 1) Bu Kısım kapsamında, muaf olarak serbest dolaşıma sokulan her türlü eşya, gümrük idaresinden izin alınmaksızın muafiyetten faydalanamayan kişi, kurum ve kuruluşlara belli bir para karşılığı veya karşılıksız olarak ödünç verilemez, teminat olarak gösterilemez, kiralanamaz, devredilemez, satılamaz veya muafiyet amacı dışında kullanılamaz.

2) Bu Kısım kapsamında belirtilen eşyanın muafiyet amacına uygun kullanılmak ve gümrük idaresinden izin alınmak kaydıyla muafiyet hakkına sahip başka bir kişi, kurum veya kuruluşa ödünç verilmesinde, kiralanmasında, devredilmesinde veya satılmasında gümrük vergileri aranmaz.

3) Muafen serbest dolaşıma sokulan eşyayı muafiyet koşullarını kaybeden veya başka amaçlarla kullanmayı talep eden kişi, kurum ve kuruluşların gümrük idaresine bildirimde bulunması zorunludur.

4) Birinci fıkra hükmü; a) 46, 48, 50, 53, 57 ve 80.maddede yer alan eşya için bir yıl, b) 104.maddede yer alan eşya için üç yıl, olarak uygulanır. 80.maddedeki eşya için, kiralamaya veya devredilmeye ilişkin sınırlamalarda bu hakkın kötüye kullanılma riskinin bulunması hallerinde bu süre Müsteşarlıkça üç yıla kadar uzatılabilir.

5- a) 104.maddenin ikinci fıkrasında belirtilen araçların serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren on yıl geçmedikçe engelli olmayan kişilere gümrük vergileri tahsil edilmeden satışı, hibesi veya devri yapılamaz. On yıl sonrasında, söz konusu araçların devrinde gümrük vergileri aranmaz. b) Engelli kişinin vefatı halinde; 1) Aracın varise intikalinde 107.maddenin birinci fıkrası uygulanmaz ve gümrük vergileri aranmaz. 2) Aracın varise intikali sonrasındaki satış ve devirlerde 107.maddenin birinci fıkrası uygulanmaz.                 3) Aracın, serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren beş yıl geçmeden varis tarafından engelli olmayan kişilere satılması veya devredilmesi durumunda gümrük vergileri tahsil edilir.

6) 68.maddede belirtilen ambulans ve diğer kurtarma araçlarının, beyannamenin tescil tarihinden itibaren beş yıl geçmedikçe muafiyetten faydalanan başka bir kurum ve kuruluşa; on yıl geçmedikçe muafiyetten faydalanmayan kurum ve kuruluşlara gümrük vergileri tahsil edilmeden satışı, hibesi veya devri yapılamaz. On yıl sonrasında, söz konusu araçların satışı veya devrinde gümrük vergileri aranmaz.

7) 95 ve 96.madde hükümleri uyarınca gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma sokulan yakıtlar, içerisinde ithal edildikleri ulaşım araçlarından başka bir araçta kullanılamaz, ulaşım aracı için gerekli olan tamir süresi haricinde söz konusu ulaşım aracından çıkarılamaz, depolanamaz, satılamaz ve devredilemez. 8) Bu madde hükümlerine aykırı işlem yapılması halinde, eşyanın gümrük vergileri Kanunun 181 ilâ 194.maddelerindeki esaslara göre tahsil olunur (2009/15481 sayılı Kararın 107.maddesi).

78- Yedek Parça ve Aksesuar: 1) 71, 73, 78, 103 ve 104.maddelerde belirtilen eşyaya uygun parça, yedek parça ve aksesuarlar veya bu eşyanın bakım, kontrol, ayarlama veya tamiri için gerekli olan aletler de muafiyet kapsamındadır. Söz konusu malzemenin bu tür alet ve cihazlarla aynı zamanda serbest dolaşıma sokulması gerekir. Daha sonra serbest dolaşıma sokulmaları halinde; malzemenin, daha önce gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma giren alet ve cihazlarla ilgili olduklarının gümrük idaresine tevsiki şarttır (2009/15481 sayılı Kararın 108.maddesi).

79- Alkol ve Tütün Ürünleri: 1) 58, 59 ve 60.madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, alkol ve alkollü ürünler ile tütün ve tütün ürünleri için bu Kısım kapsamında muafiyet uygulanmaz (2009/15481 sayılı Kararın 109.maddesi).

80- Çift uyruklu kişiler: Kullanılmış motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtalarım muafen serbest dolaşıma sokan 46.maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerinde yer alan kişiler hariç olmak üzere, bu Kısım hükümlerinin uygulanmasında kişilerin çift uyruklu olup olmadığı dikkate alınmaz (2009/15481 sayılı Kararın 110.maddesi).

81- Mücbir Sebep ve Beklenmeyen Haller: 1) Bu Kısım kapsamında; a) Mücbir sebep halleri;         1) Kararda belirtilen kriz hallerini, 2) Devletçe konulan yasaklar, abluka veya savaş halini, 3) Kısmi veya genel seferberlik ilanını, 4) Terörü, 5) Kaza, hastalık ve gözaltında bulunma, tutukluluk veya hükümlülük hallerini, 6) Yükümlünün iflasını, 7) Yükümlü faaliyetinin kamu otoritelerince durdurulmasını,

b) Beklenmeyen haller; 1) Ulaştırma şartlarındaki beklenmeyen değişiklikleri, 2) İlgilinin iradesi dışında ve kendi kusurundan kaynaklanmaksızın ortaya çıkan ve bu hakkın kullanımını doğrudan etkileyen halleri,

ifade eder (2009/15481 sayılı Kararın 111.maddesi).

82- Geri Gelen Eşya İçin İthalat Vergilerinden Muafiyet Tanınmasına İlişkin Özel Haller: 1) Kanunun 168.maddesi hükmü çerçevesinde aşağıdaki durumlardan birine uygun olarak geri gelen eşya ayniyeti değişmeden yeniden ithal edilen eşya olarak kabul edilerek ithalat vergilerinden muaf tutulur: a) Türkiye Gümrük Bölgesinden veya Türkiye’nin anlaşmalarla dahil olduğu gümrük birliği gümrük bölgelerinin diğer bir noktasından ihraç edildikten sonra sadece görünümü ile ilgili bakımın sürdürülmesi için gerekli işleme tabi tutulmuş eşya ithalat vergilerinden muaftır.

b) Türkiye Gümrük Bölgesinden veya Türkiye’nin anlaşmalarla dahil olduğu gümrük birliği gümrük bölgelerinin diğer bir noktasından ihraç edildikten sonra, sadece görünüşü ile ilgili bakımın sürdürülmesi için gerekli işleme tabi tutulduğu halde, amaçlanan kullanıma uygun olmadığı ya da kusurlu olduğu saptanmakla birlikte, bu tür bir bakım veya kontrol sadece eşyayı iyi durumda tutmak veya tamir etmek için yapılmışsa veya amaçlanan kullanım için uygun olmadığı ancak bu tür bir bakım veya kontrol işleminden sonra ortaya çıkmışsa, eşya için gümrük vergileri aranmaz (2009/15481 sayılı Kararın 113.maddesi).

Not: Konuya İlişkin Daha Fazla Bilgi Edinmek İsteyenler, 7/05/2019 Tarihinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanan “İhracatta Geri Gelen (Geri Getirilen ) Eşya İle Yurt Dışından Getirilmeyen (Yurt Dışında Bırakılan) Eşya” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

83- Muafiyet Tanınması İçin Gerekli Olan Şartlar: 1) 113.maddenin birinci fıkrasının (b) bendi hükmü çerçevesinde bakım veya kontrol işlemine tabi tutulması sonucunda eşyanın bünyesi ve niteliği değiştiği, dolayısıyla vergi yükümlülüğü doğduğu takdirde ithalat vergileri tahsil olunur.

2) Ancak, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında mücbir sebeplerle eşyayı iyi durumda tutmak için tamir veya bakım işlemine tabi tutmak zorunluluğu doğduğu durumlarda, gümrük idarelerine yeterli bilgi ve belgeler ibraz edilmek suretiyle bu durumun tevsiki halinde ithalat vergileri aranmaz. Bu durumda, geri gelen eşyanın kıymeti, Türkiye Gümrük Bölgesinden veya Türkiye’nin anlaşmalarla dahil olduğu gümrük birliği gümrük bölgelerinin diğer bir noktasından ihraç edildiği tarihteki kıymetinden daha yüksek olmamalıdır. 3) Eşyayı iyi durumda tutmak için gerekli tamir veya bakım işlemi deyiminden, eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi dışında bulunduğu süre içerisinde yapılmadığı takdirde, bunların normal olarak amaçlanan kullanımını imkansız hale getirecek bir çalışma bozukluğunu ya da maddi hasarını önlemek için zorunlu olan işlem anlaşılır.

4) Eşyayı iyi durumda tutmak için yapılması gereken tamir veya bakım işlemi yedek parça kullanımını gerektirdiğinde, bu parçaların kullanımı eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesinden veya Türkiye’nin anlaşmalarla dahil olduğu gümrük birliği gümrük bölgelerinin diğer bir noktasından ihraç edildiği tarihteki biçiminde tutmakla sınırlı kalmalıdır. (2009/15481 sayılı Kararın 114.maddesi).

84- Teminat Aranmayacak Haller: 1) Özel hükümler saklı kalmak kaydıyla Kanunun 202.maddesi hükmü uyarınca; a) Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin, sermayesinin tamamı Devlete ait olan kamu iktisadi kuruluşlarının ve Türkiye'deki yabancı misyon şeflerinin garanti mektupları vermeleri halinde, b) Ticari miktar ve mahiyette olmakla beraber Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolaşıma girecek ve sözlü beyana tabi eşyadan, sevkiyatı düzenli haldeki benzer sevkiyatların bir parçası olmayan ve daha büyük bir nakliyatın bir parçası olup da bağımsız bir taşıyıcı tarafından taşınmayan ve kıymeti sevkiyat ve beyan başına 500-Avro'yu aşmayan eşya için, c) Gümrük antrepo rejimi altında fuar ve sergilere konulan veya ithalat vergilerinden muaf olan yahut ihraç edilmek üzere antrepolara konulan eşya için,          ç) Kanunun 167.maddesi hükümleri çerçevesinde serbest dolaşıma girişte sözlü beyan edilecek ticari nitelikte olmayan eşya için, d) Yolculara ait eşya ve taşıtların dahili transit kapsamında naklinde ve bu taşıtların geçici olarak Türkiye'de kaldıkları süre için, e) Kanunun 103.maddesi hükmü çerçevesinde teminat aranmak suretiyle antrepo rejimine tabi tutulmuş eşyanın aynı gümrük idaresinin denetimindeki bir gümrük antreposundan diğerine naklinde, teminat aranmaz (2009/15481 sayılı Kararın 115.maddesi).

85- Kısmi Teminat Uygulanacak Haller: 1) Aşağıda belirtilen hallerde kısmi teminat uygulanır:     a) Kanunun 80.maddesi çerçevesinde dahilde işleme ve hariçte işleme rejimleri ile ilgili usul ve esaslar hakkında çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararları ile belirlenmiş kısmi teminat uygulamaları hükümleri saklıdır. b) Kanunun 98.maddesi hükmü uyarınca Kanuna göre aranacak gümrük vergileri ile para cezası ve İthalat Rejimi Kararına göre aranacak fon haklarını korumak üzere antrepo işletme izni verilenlerden alınacak teminat tutarlarını belirlemeye ve alınacak teminat tutarını ithalat vergileri tutarının % 10'una kadar indirmeye Bakan/Bakanlık yetkilidir. c) Deniz ve karayolu taşımacılığında global teminat uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Gümrükler Genel Müdürlüğü yetkilidir. ç) Kanunun ekonomik etkili rejimlere ilişkin maddelerinde teminat alınması öngörülen durumlarda, yükümlünün güvenilirliği ve geçmiş performansı dikkate alınarak, belirlenecek teminat tutarını ithalat veya ihracat vergilerinin % 10'una kadar indirme konusunda genel düzenleme yapmaya Bakan/Bakanlık yetkilidir (2009/15481 sayılı Kararın 116.maddesi).

86- Posta İdaresi Ya Da Hızlı Kargo Taşımacılığı Yapan Şirketlerin Dolaylı Temsilci Olarak Yetkili Kılınmasına İlişkin Şartlar: 1) Kanunun 225.maddesi uyarınca, posta yolu ve hızlı kargo taşımacılığı kapsamında gelen ya da gönderilen; a) Önemli değeri olmayan eşyanın, b) Miktarı brüt 30 kilogramı ve değeri 1.500-EUR’yu geçmeyen ihracat rejimine konu eşyanın, c) Değeri 1500-Avro'ya kadar olan ve diplomatik eşya ve yolcu eşyası hariç olmak üzere (b) bendinde belirtilen miktarı geçmeyen serbest dolaşıma giriş rejimine konu ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşyanın, ç) Kanunun 167.maddesinin sekizinci fıkrasının (d) bendi kapsamı numunelik eşya ve modellerin, d) 58.madde kapsamındaki eşyanın, e) 100.maddenin birinci fıkrasının (ö) bendi kapsamı kitap veya basılı yayının, gümrük beyanı dahil tüm gümrük işlemlerine ilişkin faaliyetlerinin takip edilip sonuçlandırılmasında, posta idaresi ile Bakanlıkça belirlenen koşulları taşıyan hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler dolaylı temsilci olarak yetkili kılınabilir. Bu yetkiyi kullanan hızlı kargo şirketleri gümrük müşaviri çalıştırır. İhracat rejimine konu eşya için miktar veya değer limitlerini ayrı ayrı beş katına kadar artırmaya Bakanlık yetkilidir (2009/15481 sayılı Kararın 126.maddesi).

87- İşlemlerin Ücretlendirilmesi/(Ücret Alınmaması): 1) 126.madde uyarınca yetkilendirilen posta idaresi veya hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler, Bakanlıkça kolaylâştırılan gümrük beyanı kapsamında takip edip sonuçlandırdıkları gümrük işlemleri için verilen hizmet karşılığında; a) Gümrük müşavirliği (Gelen veya giden/taşınan eşyanın gümrük işlemlerine aracılık yapılması “Dolaylı Temsil hizmeti verilmesi” durumunda gümrükleme ücreti alınır.), ordino, terminal vb. isimler altında ilave ücret alamaz. b) 126.maddenin birinci fıkrasının (a) ve (ç) bentleri kapsamı eşyaya ilişkin işlemler için hiçbir surette; (b) ve (c) bentleri kapsamı eşyaya ilişkin işlemler için gönderinin geldiğine dair bildirimin alıcıya yapıldığı tarihten itibaren ilk üç gün için ardiye ücreti alamaz. (2009/15481 sayılı Kararın 127.maddesi).

88- Dökme Eşyada Eksiklik ve Fazlalık Oranları: 1) Dökme gelen eşyanın taşınması sırasında ortaya çıkan; a) Ek-13’teki listede yer alan eşyada aynı ekte yer alan oranları aşmayan, b) Ek-13’teki listede yer almayan eşyada % 3’ü aşmayan, c) Boru hatları ile taşınarak ithal edilenler haricindeki doğal gaz ürünlerinde % 4’ü aşmayan, farklılıklar için özet beyan eksikliği veya fazlalığı takibatı yapılmaz. (2009/15481 sayılı Kararın 131.maddesi).

Yetkili Gümrük İdareleri: 1) Nakil vasıtalarının serbest dolaşıma giriş işlemlerinde; a) 2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin ikinci bölüm kapsamı araçlar için, Yeşilköy Gümrük Müdürlüğü, Gebze Gümrük Müdürlüğü, İzmir Yolcu Salonu Gümrük Müdürlüğü ve Ankara Gar Gümrük Müdürlüğü yetkilidir.

b) 6375 sayılı Kanun ile onaylanan ''Kuzey Atlantik Anlaşmasına Taraf Devletler Arasında Kuvvetlerin Statüsüne Dair Sözleşme'' (NATO/SOFA) ile 6427 sayılı Kanunla onaylanan, Türkiye Cumhuriyeti ile Amerika Birleşik Devletleri arasında “Kuzey Atlantik Anlaşmasına Taraf Devletler Arasında Kuvvetlerin Statüsüne Dair Sözleşmenin Tatbikine Müteallik Anlaşma” kapsamında ABD personeli adına gelen nakil vasıtalarının serbest dolaşıma giriş işlemlerinde İncirlik Gümrük Müdürlüğü de yetkilidir.

2) Beşinci bölüm kapsamı kurtarma ve cenaze araçlarının serbest dolaşıma giriş işlemlerinde Ankara Gar Gümrük Müdürlüğü yetkilidir.

3) Yedinci bölüm kapsamı özel tertibatlı engelli araçlarının serbest dolaşıma giriş işlemlerinde Yeşilköy Gümrük Müdürlüğü, Gebze Gümrük Müdürlüğü, İzmir Yolcu Salonu Gümrük Müdürlüğü, Ankara Gar Gümrük Müdürlüğü, Malatya Gümrük Müdürlüğü, Rize Gümrük Müdürlüğü ve Mersin Gümrük Müdürlüğü yetkilidir.

4) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Tebliğ kapsamı diğer eşyanın serbest dolaşıma giriş işlemleri herhangi bir gümrük idaresinden yapılabilir.

5) Gümrük Kanunu’nun 167.maddesi kapsamı nakil vasıtalarının muafiyetten faydalanmayan kişilere devri veya satışı halinde serbest dolaşıma giriş işlemleri birinci ve üçüncü fıkrada geçen gümrük idarelerinden yapılır (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 38.maddesi).

Süre Uzatımı: 1) Kararda ve bu Tebliğde belirtilen diğer sürelerin aşılması halinde, Kararın 111.maddesinde sayılan mücbir sebep ve beklenmeyen haller olup olmadığını değerlendirmeye ve bu durumun gerektiğinde belgelendirilmesi halinde, bir defayla sınırlı olmak üzere söz konusu sürelerin yarısına kadar; Kararın 58.maddesi ile tespit edilen yolcu işlemlerine ilişkin sürelerin en fazla altı aya kadar uzatımına karar vermeye ilgili Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlükleri yetkilidir.

2) Bu Tebliğ kapsamındaki özel ve zaruri durumları değerlendirerek sonuçlandırmaya ilgili Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlükleri yetkilidir (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 40.maddesi).

Yasaklama, Kısıtlama ve Yaptırımlar: 1) Bu Tebliğ kapsamı eşyanın karşılıklı veya karşılıksız olarak gümrük idaresinden izin alınmaksızın muafiyetten faydalanmayan kişi, kurum ve kuruluşlara ödünç verilmesi, teminat olarak gösterilmesi, kiralanması, devri, satışı veya muafiyet amacının dışında kullanılması yasaktır. Söz konusu yasağın uygulanmasında Kararın 107.maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen süreler esas alınır. 

2) Muafiyetten faydalanmayan kişi, kurum ve kuruluşlara izin alınmaksızın bedelli veya bedelsiz olarak ödünç verilen, teminat olarak gösterilen, kiralanan, devredilen, satılan veya muafiyet amacı dışında kullanılan eşyanın gümrük vergileri Gümrük Kanununun 181 ila 194.maddelerindeki esaslara göre tahsil olunur ve gerekmesi halinde 5607 sayılı Kaçakçılık Kanunu ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve varsa diğer kanun hükümlerine göre işlem yapılır.

3) Yedinci bölüm kapsamı araçlara ilişkin aşağıda yer alan hususlar dikkate alınır: a) Yedinci bölüm kapsamı gerçek kişilerin tekrar aynı muafiyetten faydalanmaları, adlarına kayıtlı olan özel tertibatlı aracı satmış veya başka bir engelli kişiye devretmiş olmaları halinde mümkündür. b) Bu aracın başka bir engelli kişiye veraset de dahil olmak üzere devrinde, araç yetkili gümrük müdürlüğüne teslim edilir ve devralacak kişinin engeline uygun varsa tertibat değişikliği anılan gümrük idaresinin gözetiminde yapılır.

4) Tebliğ kapsamı eşyanın cebri icra veya hacze konu olması durumunda, eşyaya ait gümrük vergileri eşyayı devralan kişiden tahsil edilir.

5) Bu Tebliğ hükümlerine göre yapılacak serbest dolaşıma giriş işlemlerinde ilgili gümrük müdürlüğüne ibraz edilen belgelerin gerçeğe aykırı olduğunun anlaşılması halinde; idari soruşturmayı gerektiren durumlar hariç, ilgililer hakkında cezai takibatta bulunulmasını teminen ilgili gümrük müdürlükleri tarafından en yakın yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur (2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 41.maddesi).

89- Anlaşma Veya Sözleşme Hükümleri: Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşma veya sözleşme hükümleri saklıdır (2009/15481 sayılı Kararın 133.maddesi).

90- Yetki : 1) 58, 59 ve 60.maddelerde belirtilen eşyanın nitelik ve özellikleri ile miktar ve kıymetlerini belirlemeye ve sınırlamaya, kapsamını daraltmaya veya genişletmeye,

2) Bu Kararda yer alan hususlarda düzenleme yapmaya ve gerekli görülecek her türlü tedbiri almaya, özel ve zaruri durumları değerlendirerek sonuçlandırmaya,

3) 111.maddede yer alan mücbir sebep ve beklenmeyen hallerin gerektiğinde tevsiki koşuluyla, kişiye ait bir hakkın kullanımına ilişkin olarak, maddede belirtilen haller dikkate alınarak belirlenen süreleri uzatmaya,

4) Yolcu giriş ve çıkışı yapılan gümrük kapılarında mağaza açma izni vermeye; bu mağazalardan satışı yapılabilecek eşyayı, mağazalardan eşya alabilecek kişileri ve eşya alma sürelerini belirlemeye; mağazaların kuruluş, işleyiş, satış ve gümrük vergilerinin tahsil esaslarını düzenlemeye,

5) 126.madde uyarınca dolaylı temsilcilik yetkisi verilen posta idaresi ya da hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketlerin ihracat rejimi ile serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında farklı alıcılar veya göndericilere ait eşyanın gümrük beyanı ile temsilci tayin edilmesi işlemlerinin kolaylaştırılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye ve gerekli görülebilecek her türlü tedbiri almaya,

6) 115.maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen kuruluşların taahhütlerini ihlal ettiklerinin belirlenmesi halinde müteakip işlemleri için garanti mektubu yerine teminat istemeye,  

7) Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Dışişleri Bakanlığı adına getirilecek taşıtlar için bu Kararın 16 ila 20.maddelerinde yer alan genel ve özel şartlar ile 44.maddede yer alan süre şartı aranmaksızın tam muafiyet suretiyle geçici ithale ilişkin düzenleme yapmaya, Bakanlık yetkilidir (2009/15481 sayılı Kararın 134.maddesi, 2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği’nin 42.maddesi).

III- KATMA DEĞER VERGİSİNİN GÜMRÜK MUAFİYETİ İÇEREN HÜKÜMLERİ/ MADDELERİ 

1- İhracat İstisnası

a) Mal Ve Hizmet İhracatı: 1. Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır; a)  İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye'de verilen roaming hizmetleri (Roaming/dolaşım, abonesi olduğunuz GSM şirketinin kapsama alanı dışında kaldığınızda aynı firmanın anlaşmalı olduğu başka bir GSM şirketinin şebekesinden yararlanarak tekrar kapsama alanına girmenizi sağlayan hizmettir).

b) Türkiye'de ikamet etmeyen yolcuların satınalarak Türkiye dışına götürdükleri malların teslimi anında Katma Değer Vergisi tahsil edilir. Ancak gümrükten malın çıkışı anında fatura veya belgenin ibrazında tahsil edilen Katma Değer Vergisi iade olunur.

- Türkiye'de ikametgâhı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayanların taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak satın alacakları mal ve hizmetler ile fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri katma değer vergisi, karşılıklı olmak kaydıyla iade edilir. 5224 sayılı Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından onaylanan sinematografik eserlere ilişkin yabancı yapımcılar tarafından satın alınacak 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 232.maddesinde yer alan ve ilgili yılda uygulanmakta olan haddin üzerindeki mal ve hizmetler nedeniyle ödenen katma değer vergisi yapımcılara iade olunur.

- Hazine ve Maliye Bakanlığı iadeden faydalanacak mal ve hizmetler ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye yetkilidir.

c) İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur. Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halinde, tecil edilen vergi terkin olunur. İhracatın yukarıdaki şartlara uygun olarak gerçekleştirilmemesi halinde, tecil olunan vergi tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51.maddesine göre belirlenen gecikme zammıyla birlikte tahsil olunur. Ancak, ihraç edilmek şartıyla teslim edilen malların Vergi Usul Kanununda belirtilen mücbir sebepler nedeniyle ihraç edilmemesi halinde, tecil edilen vergi tecil edildiği tarihten itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48.maddesine göre ilgili dönemler için geçerli tecil faizi ile birlikte tahsil edilir. Tecil veya terkin edilen bu vergiler hakkında ihracatçılar bakımından bu Kanunun 32'inci maddesi hükmü uygulanmaz.

İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilecek Katma Değer Vergisi, ihraç edilen mala ilişkin imalatçı satış bedeline göre hesaplanan vergiden imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin verginin düşülmesinden sonra arda kalan tutardan fazla olamaz. İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilmesi gereken Katma Değer Vergisi, ihracat işlemlerinin tamamlanmasından sonra yapılır. İade veya tecil olunacak vergi miktarı, mükellefin ilgili dönem beyannamesinde yer alan bilgiler mukayese edilmek suretiyle hesaplanır. İhracatın mücbir sebepler veya beklenmedik durumlar nedeniyle üç ay içinde gerçekleştirilememesi halinde, en geç üç aylık sürenin dolduğu tarihten itibaren onbeş gün içinde başvuran ihracatçılara, Hazine ve Maliye Bakanlığınca veya  anılan Bakanlığın uygun görmesi halinde vergi dairelerince üç aya kadar ek süre verilebilir.

2. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı, Katma Değer Vergisi tahsil edilmeden teslim edilecek mal miktarını; ihracatçı ve ihracatçıya mal teslim edenlerin her biri için, bir önceki yıl iş hacmi, cari yıldaki işlemler ve vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla gerekli görülen hallerde sınırlamaya ve bu istisnaların uygulamasına ilişkin usul ve esaslar ile istisnanın uygulanacağı asgari miktarları tespite yetkilidir (3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11.maddesi).

Not: Konuya İlişkin Daha Fazla Bilgi Edinmek İsteyenler, 7/05/2019 Tarihinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanan “İhracatta Geri Gelen (Geri Getirilen ) Eşya İle Yurt Dışından Getirilmeyen (Yurt Dışında Bırakılan) Eşya” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

2- İhracat Teslimi ve Yurt Dışındaki Müşteriler İçin Yapılan Hizmetler

1. Bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır: a) Teslim yurt dışındaki bir müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya veya 4458 sayılı Gümrük Kanununun 95.maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre faaliyette bulunan gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılmalı veya mallar yetkili gümrük antreposu işleticisine tevdi edilmelidir. b) Teslim konusu mal Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye vasıl olmalı ya da gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına veya yetkili gümrük antreposuna konulmalıdır. Teslim konusu malın ihraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına hareket eden yurt içindeki firmalar veya bizzat alıcı tarafından işlenmesi veya herhangi bir şekilde değerlendirilmesi durumu değiştirmez.

- Yetkili gümrük antrepoları ile buralarda düzenlenmesi zorunlu belgeleri belirlemeye, konulacak malın cinsi ve miktarı ile bunların antrepoda bekleme sürelerine ilişkin olarak sınırlama getirmeye, Ticaret Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir. Yetkili gümrük antrepolarının işleyişine ilişkin olarak bu fıkra uyarınca belirlenen esaslara uyulmaması halinde ziyaa uğratılan vergi, buna ilişkin olarak kesilecek ceza ve hesaplanacak gecikme faizinin ödenmesinden katma değer vergisi iadesi alanla birlikte antrepo işleticisi de müteselsilen sorumludur.

2. Yurt dışındaki müşteri tabiri; ikametgâhı, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında olan alıcılar ile yurt içinde bulunan bir firmanın yurt dışında kendi adına hareket eden/müstakilen faaliyet gösteren şubelerini ifade eder. Bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır. a) Hizmetler yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır. b) Hizmetten yurt dışında faydalanılmalıdır.

3. Fason hizmetlerin serbest bölgelerdeki müşterilere yapılmış sayılması için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır. a) Fason hizmet serbest bölgelerde faaliyet gösteren müşteriler için yapılmış olmalıdır.

b) Fason hizmetten serbest bölgelerde faydalanılmalıdır (3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 12.maddesi).

3- Araçlar, Petrol Aramaları ve Teşvik Belgeli Yatırımlarda İstisna 

KDV Kanunu’nun 13.maddesine göre, aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır: a) Faaliyetleri kısmen veya tamamen deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere bu amaçla yapılan deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçlarının teslimleri, bu araçların imal ve inşaası ile ilgili olarak yapılan teslim ve hizmetler ile bunların tadili, onarım ve bakımı şeklinde ortaya çıkan hizmetler ve faaliyetleri deniz taşıma araçları ile yüzer tesis ve araçların imal ve inşası olanlara bu araçların imal ve inşası ile ilgili olarak yapılacak teslim ve hizmetler,

b) Deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler,

c) Altın, gümüş, platin arama, işletme, zenginleştirme, rafinaj ve Türk Petrol  Kanunu hükümlerine göre petrol arama faaliyetlerine ilişkin olmak üzere, bu faaliyetleri yürütenlere yapılan teslim ve hizmetler ile aynı Kanun hükümlerine göre boru hattıyla taşımacılık yapanlara bu hatların inşa ve modernizasyonuna ilişkin yapılan teslim ve hizmetler,

d) Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makina ve teçhizat teslimleri ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları (Şu kadar ki, yatırımın teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde, zamanında alınmayan vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar),

Not: Konuya İlişkin Daha Fazla Bilgi Edinmek İsteyenler, ileride yayınlanacak  “Yatırım Teşvik Tedbirlerine Kısa Bir Bakış (1) ve (2)” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

e) Limanlara bağlantı sağlayan demiryolu hatları, limanlar ve hava meydanlarının inşası, yenilenmesi ve genişletilmesi işlerini fiilen kendisi yapan veya yaptıran mükellefler ile genel bütçeli idarelere bu işlere ilişkin olarak yapılan mal teslimleri ve inşaat taahhüt işleri,

f) Milli Savunma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Savunma Sanayii Müsteşarlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğüne milli savunma ve iç güvenlik ihtiyaçları için uçak, helikopter, gemi, denizaltı, tank, panzer, zırhlı personel taşıyıcı, roket, füze ve benzeri araçlar, silah, mühimmat, silah malzeme, teçhizat ve sistemleri ile bunların araştırma-geliştirme, yazılım, üretim, montaj, yedek parça, bakım-onarım ve modernizasyonuna ilişkin olarak yapılan teslim ve hizmetler ve bu teslim ve hizmetleri gerçekleştirenlere bu kapsamda yapılacak olan, miktarı ve nitelikleri yukarıda sayılan kuruluşlarca onaylanan teslim ve hizmetler,

g) 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listede yer alan malların, Cumhurbaşkanlığı merkez teşkilatına teslimi,  

h) Türkiye Kızılay Derneğine, tüzüğünde belirtilen amaçlarına uygun olarak afet yönetimi ve yardımları, barınma, beslenme, sosyal yardımlar, toplumu bilinçlendirme, ulusal ve uluslararası insancıl hukuk ve uluslararası Kızılay-Kızılhaç Hareketi faaliyetleri, savaş veya olağanüstü hâllerdeki görevleri ile kan, sağlık, göç ve mülteci hizmetlerini (sığınmacı hizmetleri dâhil) yerine getirmesine yönelik görevler kapsamında yapılan teslim ve hizmetler; Türkiye Kızılay Derneğinin ulusal ve uluslararası işbirlikleri, uluslararası mensubiyet ve üyelikleri, Birleşmiş Milletlere bağlı kurum ve kuruluşlar ile uluslararası akreditasyonu olan yardım kuruluşlarıyla yürüttüğü insani yardım faaliyetleri kapsamındaki teslim ve hizmetleri,

ı) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından tescil edilen gübreler ve gübre üreticilerine bu ürünlerin içeriğinde bulunan hammaddelerin teslimi ile küspe (Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 2303.10 tarife pozisyon numarasında sınıflandırılan nişastacılık artıkları ve benzeri artıklar ile 2303.30.00.00.00 gümrük tarife istatistik pozisyon numarasında sınıflandırılan biracılık ve damıtık içki sanayinin posa ve artıkları hariç), tam yağlı soya (fullfat), kepek, razmol, balık unu, et unu, kemik unu, kan unu, tapyoka (manyok), sorgum ve her türlü fenni karma yemler (kedi-köpek mamaları hariç), saman, yem şalgamı, hayvan pancarı, kök yemler, kuru ot, yonca, fiğ, korunga, hasıl ve slajlık mısır, üçgül, yemlik lahana, yem bezelyesi ve benzeri hayvan yemleri (yeşil ve kuru kaba yemler ve bunların pellet şeklinde veya mevsimsel ihtiyaçlara göre bir bağlayıcı kullanılarak veya kullanılmadan işlem görmüş olanları dâhil) teslimi,

m) 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde, 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde, 3/7/2014 tarihli ve 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun kapsamındaki araştırma laboratuvarlarında Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara, münhasıran bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makina ve teçhizat teslimleri (İstisna kapsamında alınan makina ve teçhizatın, teslim tarihini takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde, Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında kullanılması veya elden çıkarılması hallerinde, zamanında alınmayan vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.),

(Kişisel Görüşümüz: Bu maddeye, maddenin ruhuna uygun olarak yukarıdaki fıkralar kapsamında yapılacak ithalat KDV’den müstesnadır). 

Cumhurbaşkanı, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 232.maddesinde yer alan ve ilgili yılda uygulanmakta olan haddi, istisna uygulamasında asgari tutar olarak belirlemeye ve belirlenen bu tutarı iki katına kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye yetkilidir. Hazine ve Maliye Bakanlığı, istisna kapsamına girecek teslim ve hizmetleri tanımlamaya, istisnaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir (3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 13.maddesi).

4- Transit taşımacılık: 1) Transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinde, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek taşıma işleri vergiden müstesnadır.

2) Bu istisna, ikametgâhı, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan mükelleflere, ilgili ülkeler itibariyle karşılıklı olmak şartıyla tanınır.

3) 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ile 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu hükümleri çerçevesinde, Cumhurbaşkanınca belirlenen sınır kapılarında 4458 sayılı Gümrük Kanununun ihracat rejimi kapsamında yurt dışına çıkarılacak eşyayı taşıyan kamyon, çekici ve soğutucu ünitesine sahip yarı römorkların depolarına (araçların ve soğutucu ünitelerin standart yakıt deposu miktarlarını aşmamak kaydıyla) yalnızca yurt dışına çıkışlarında yapılacak motorin teslimi vergiden istisnadır. Hazine ve Maliye Bakanlığı, bu istisna uygulamasına ilişkin usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir (3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 14.maddesi).

5- Diplomatik İstisnalar: 1. Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır : a) Karşılıklı olmak kaydıyla, yabancı devletlerin Türkiye'deki diplomatik temsilciliklerine, konsolosluklarına ve bunların diplomatik haklara sahip mensuplarına yapılan teslim ve hizmetler, b) Uluslararası anlaşmalar gereğince vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlara ve bunların mensuplarına yapılan teslim ve hizmetler,

2. Bu istisnaların uygulamasına ilişkin usul ve esaslar ile istisnanın uygulanacağı asgari miktarları tespite Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir (3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 15.maddesi).

6- İthalat İstisnası: 1. Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır: a) Bu Kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali, b) 4458 sayılı Gümrük Kanununun 167.maddesi [(5) numaralı fıkrasının (a) bendi ile (7) numaralı fıkrası hariç], geçici ithalat ve hariçte işleme rejimleri ile geri gelen eşyaya ilişkin hükümleri kapsamında gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyanın ithali, (Bu Kanunun 11 inci maddesinde düzenlenen ihracat istisnasından yararlanarak ihraç olunan ancak, Gümrük Kanununun 168, 169 ve 170 inci maddelerinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu eşyayla ilgili olarak ihracat istisnasından faydalanılan miktarın gümrük idarelerine ödenmesi veya bu miktar kadar teminat gösterilmesi şarttır.) c) Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar, 2. Gümrük Kanununa göre geri gelen eşyanın dışarıda bir işleme tabi tutulması veya asli kısmına bir ilave yapılması halinde eşyanın kazandığı değer farkı istisnaya dahil değildir (3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 16.maddesi). 

- Gümrük Kanununun 167/9-d ve 167/9-e maddeleri kapsamındaki eşyanın hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihraç edildikten sonra yurda geri gelişinde, Gümrük Kanununun 143 üncü maddesi uyarınca işlem yapılması durumunda; 3065 sayılı KDV Kanununun 16/1/b).maddesinde, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 167.maddesi hükümü kapsamında [(5) numaralı fıkrasının (a) bendi ile (7) numaralı fıkrası hariç] gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyanın ithalinin vergiden müstesna olduğu hüküm altına alındığından, KDV tahsil edilmemesi gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/19 Sayılı Genelgesi).

7- Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar

Diğer İstisnalar: ç) Uluslararası roaming anlaşmaları (Roaming/Dolaşım; Abonesi olduğunuz GSM şirketinin kapsama alanı dışında kaldığınızda aynı firmanın anlaşmalı olduğu başka bir GSM şirketinin şebekesinden yararlanarak tekrar kapsama alanına girmenizi sağlayan hizmettir. Uluslararası dolasım sayesinde abone kendi ülkesi dışındayken de mobil cihazını kullanmaya devam edebilir.) çerçevesinde yurt dışından alınan roaming hizmetleri ile bu hizmetlerin Türkiye’deki müşterilere yansıtılması,

g) Külçe altın ve külçe gümüş teslimleri ile kıymetli taşların (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci) 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre Türkiye’de kurulu borsalarda işlem görmek üzere ithali, borsaya teslimi ve borsa üyeleri arasında el değiştirmesi, döviz, para, damga pulu, değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil (elde edilen faiz gelirleri ile sınırlı olmak üzere tahvil satın almak suretiyle verilen finansman hizmetleri dâhil), varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikaları, Türkiye’de kurulu borsalarda işlem gören sermaye piyasası araçları ile metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıkları ile konfeksiyon kırpıntılarının teslimi,

ı) Serbest bölgelerde verilen hizmetler ile serbest bölgelere veya bu bölgelerden yapılan ihraç amaçlı yük taşıma işleri,

j) Boru hattı ile yapılan yabancı ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınması hizmetleri,

o) Gümrük antrepoları ve geçici depolama yerleri ile gümrük hizmetlerinin verildiği gümrüklü sahalarda vergisiz satış yapılan işyerlerinin ve bu işyerlerine ait depo ve ardiye gibi bağımsız birimlerin kiralanması, ö) Gümrük antrepoları ve geçici depolama yerleri ile gümrük hizmetlerinin verildiği gümrüklü sahalarda, ithalat ve ihracat işlemlerine konu mallar ile transit rejim kapsamında işlem gören mallar için verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri,

Katma Değer Vergisinden İstisnadır. (3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17.maddesi).

IV- ÖZEL TÜKETİM VERGİSİNİN GÜMRÜK MUAFİYETİ İÇEREN MADDELERİ 

1- İhracat İstisnası 1. Bu Kanuna (4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na) ekli listelerdeki malların ihracat teslimleri aşağıdaki şartlarla vergiden müstesnadır. a) Teslim yurt dışındaki bir müşteriye yapılmalıdır. Yurt dışındaki müşteri tabiri; ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezleri yurt dışında olan alıcılar ile yurt içinde bulunan bir işletmenin, yurt dışında faaliyet gösteren şubelerini ifade eder. b) Teslim konusu mal, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinden çıkmış olmalıdır. Malın ihraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına hareket edenlere veya bizzat alıcıya işlenmek ya da herhangi bir şekilde değerlendirilmek üzere yurt içinde teslimi ihracat sayılmaz.

2. Bu Kanuna ekli (III) ve (IV) sayılı listelerdeki malların, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 95.maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre faaliyette bulunan gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına teslimi vergiden müstesnadır.

3. İhraç edilen veya 4458 sayılı Gümrük Kanununun 95.maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre faaliyette bulunan gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına teslim edilen malların alış faturaları ve benzeri belgeler üzerinde gösterilen ve beyan edilen özel tüketim vergisi ihracatçıya veya gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına mal teslim edenlere iade edilir. Maliye Bakanlığı, bu mallara ait verginin iadesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir (4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 5.maddesi).

Not: Konuya İlişkin Daha Fazla Bilgi Edinmek İsteyenler, 7/05/2019 Tarihinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanan “İhracatta Geri Gelen (Geri Getirilen ) Eşya İle Yurt Dışından Getirilmeyen (Yurt Dışında Bırakılan) Eşya” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

2- Diplomatik İstisna: Bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı listelerde yer alan malların, karşılıklı olmak kaydıyla yabancı devletlerin Türkiye'deki diplomatik temsilcilikleri, konsoloslukları ve uluslararası anlaşmalarla vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlar ve bunların diplomatik haklara sahip mensupları tarafından kendi ihtiyaçları için ilk iktisabı, ithali veya bunlara teslimi ile ev sahibi hükümet anlaşmaları veya ülkemizin taraf olduğu diğer anlaşmalar çerçevesinde Türkiye’deki uluslararası kuruluşlar ve bunların yönetici kadrolarında görev yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan mensupları tarafından Türkiye’de görevde bulundukları süre içinde kendi ihtiyaçları için ilk iktisabı, ithali veya bunlara teslimi vergiden müstesnadır (4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 6.maddesi). 

3- Diğer istisnalar: Bu Kanuna ekli; 1. (I) sayılı listede yer alan malların; a) Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Milli İstihbarat Teşkilatının ihtiyacı için bu kuruluşlara veya bunların gerek göstermeleri üzerine ve işlemlerin bu kuruluşlar adına yapılması koşuluyla akaryakıt ikmalini yapanlara teslimi, b) 6326 sayılı Petrol Kanunu hükümlerine göre petrol arama ve istihsal faaliyetlerinde kullanılmak üzere bu faaliyetleri yapanlara teslimi, c) 4458 sayılı Gümrük Kanunu uyarınca tasfiyelik hale gelenlerinin tabii afetler, bulaşıcı hastalıklar ve benzeri olağanüstü durumlarda genel ve özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve bunların teşkil ettikleri birliklere bedelsiz teslimi ile 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 16.maddesi uyarınca tasfiyelik hale gelenlerinin bu bentte sayılanlara bedelsiz teslimi,

2. (II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tâbi mallardan; a) 87.03 (hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 200.000 TL’yi aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, engellilik oranı % 90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından,

b) 87.03 G.T.I.P. numarasında yer alan (motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşanlar, bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilenler, sürücü dâhil 8 kişiye kadar oturma yeri olan binek otomobilleri, yarış arabaları, arazi taşıtları hariç), yük taşımasında kullanılıp azami ağırlığı 3,5 tonu aşmayan ve yolcu taşıma kapasitesi istiap haddinin % 50’sinin altında olanlar ile sürücü dâhil 9 kişilik oturma yeri olanların engellilik durumlarının araçları bizzat kullanamayacak ve sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmalarını gerektirecek nitelikte olduğunu ilgili mevzuat çerçevesinde alınan engelli sağlık kurulu raporuyla tevsik eden ve engellilik derecesi % 90 veya daha fazla olup tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından,

c) 87.03 (hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 200.000 TL’yi aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, bizzat kullanma amacıyla engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından,

d) Bu bendin (a), (b) ve (c) alt bentleri kapsamındaki araçların aynı alt bentlerde belirtilen malûl ve engelliler tarafından ilk iktisabından sonra deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hâle gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılmasında, bu alt bentler kapsamındaki araçları hurdaya çıkaran malûl ve engelliler tarafından,

Beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı,

3. a) (II) sayılı listede yer alan eşyalardan; uçak ve helikopterlerin Türk Hava Kurumu tarafından ilk iktisabı, b) (II) sayılı listede yer alan eşyaların,  Cumhurbaşkanlığı merkez teşkilatı tarafından ilk iktisabı,

c) (II) sayılı listedeki 8701.20, 87.04, 87.05 ve 87.09 G.T.İ.P. numaralarında yer alan eşyaların, münhasıran petrol arama faaliyetinde kullanılmak üzere ilk iktisabı,

4. (IV) sayılı lisedeki 9302.00.00.00.00 ve 93.03 tarife pozisyonunda yer alan eşyaların Milli Savunma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı, Savunma Sanayii Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğüne teslimi veya bunlar tarafından ithali,

5. (IV) sayılı listede yer alan eşyaların, genel ve katma bütçeli dairelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve bunların teşkil ettikleri birliklere bedelsiz teslimi veya bunlar tarafından bedelsiz olarak ithali,

6. Kanuna ekli listelerdeki eşyalardan 4458 sayılı Gümrük Kanununun 167.maddesi [(5) numaralı fıkrasının (a) bendi ve (7) numaralı fıkrası kapsamında ithal edilen eşya ile (12) numaralı fıkrasının (a) bendi kapsamında ithal edilen bu Kanuna ekli (II) sayılı listenin 87.03 G.T.İ.P numarasında “Diğerleri” satırı altında yer alan mallardan özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi dahil gümrük vergilerine ilişkin istisna uygulanmaması durumunda belirlenecek gümrüklenmiş değeri 200.000 TL’yi aşanlar hariç], geçici ithalat ve hariçte işleme rejimleri ile geri gelen eşyaya ilişkin hükümleri kapsamında gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyanın ithali (Bu Kanunun 5 inci maddesinde düzenlenen ihracat istisnası ile 8.maddesinin (2) numaralı fıkrasında düzenlenen ihraç kaydıyla teslimlerde verginin tecil ve terkin edilmesi uygulamasından yararlanılarak ihraç edilen, ancak 4458 sayılı Gümrük Kanunun 168, 169 ve 170 inci maddelerinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu eşya ile ilgili olarak ihracat istisnasından veya tecil-terkin uygulamasından faydalanılan miktarın gümrük idaresine ödenmesi veya bu miktar kadar teminat gösterilmesi şarttır.), 

Not: Konuya İlişkin Daha Fazla Bilgi Edinmek İsteyenler, 7/05/2019 Tarihinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanan “İhracatta Geri Gelen (Geri Getirilen ) Eşya İle Yurt Dışından Getirilmeyen (Yurt Dışında Bırakılan) Eşya” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

7. 4458 sayılı Gümrük Kanununun Transit, Gümrük Antrepo, Dahilde İşleme, Gümrük Kontrolü Altında İşleme rejimlerine tabi tutulanlar ile serbest bölgeler ve geçici depolama yerleri hükümlerinin uygulandığı mallar,  

8. (II) sayılı Listede yer alan kayıt ve tescile tabi mallardan; 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm³’ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşanlar hariç) ve 87.11  G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde sayılan kişilerden hayatını kaybetmiş olanların eş veya çocuklarından birisi, eş ve çocuğu yoksa ana veya babasından birisi tarafından bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı,  

Vergiden müstesnadır.

Birinci fıkranın; (2) numaralı bendinin (a) ve (c) alt bentleri ile (6) numaralı bendinde yer alan tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Cumhurbaşkanı, bu şekilde tespit edilen tutarı % 50’sine kadar artırmaya yetkilidir.

-  Kanuna ekli (I) sayılı listede yer alan 2710.19.43.00.11 ve 2710.20.11.00.11 G.T.İ.P. numaralı malların (Motorin-Mazot), 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ile 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu hükümleri çerçevesinde; Cumhurbaşkanınca belirlenen sınır kapılarında, 4458 sayılı Gümrük Kanununun ihracat rejimi kapsamında yurt dışına çıkarılacak eşyayı taşıyan kamyon, çekici ve soğutucu ünitesine sahip yarı römorkların depolarına (araçların ve soğutucu ünitelerin standart yakıt deposu miktarlarını aşmamak kaydıyla) yalnızca yurt dışına çıkışlarında teslimi vergiden müstesnadır. Hazine ve Maliye Bakanlığı, bu maddede düzenlenen istisnaya ilişkin usûl ve esasları belirlemeye, istisnayı bu maddeye göre işlem yapanlara verginin iadesi yöntemi ile uygulamaya yetkilidir (4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 7 ve 7/A.maddesi). 

İstisnaların Sınırı ve Yetki: 1) Özel tüketim vergisine ilişkin istisna ve muafiyetler ancak bu Kanuna hüküm eklenmek veya bu Kanunda değişiklik yapılmak suretiyle düzenlenir. Diğer kanunlarda yer alan istisna veya muafiyet hükümleri bu vergi bakımından geçersizdir. Uluslararası anlaşma hükümleri saklıdır. 2) Hazine ve Maliye Bakanlığı, bu Kanunda yer alan istisna ve muafiyetlerin uygulanması ile verginin tecilinde alınacak teminatların türü ve miktarları ile tecil edilen verginin terkinine ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir (4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 7 ve 7/A.maddesi). 

- Gümrük Kanununun 167/9-d ve 167/9-e maddeleri kapsamındaki eşyanın hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihraç edildikten sonra yurda geri gelişinde, Gümrük Kanununun 143 üncü maddesi uyarınca işlem yapılması durumunda; 4760 sayılı ÖTV Kanununun 7/6.maddesi uyarınca ÖTV Kanununa ekli listelerdeki mallardan 4458 sayılı Gümrük Kanununun 167.maddesi [(5)numaralı fıkrasının (a) bendi ile (7) numaralı fıkrası hariç], geçici ithalat ve hariçte işleme rejimleri ile geri gelen eşyaya ilişkin hükümleri kapsamında gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyanın ithali (Bu Kanunun 5 inci Maddesinde düzenlenen ihracat istisnası ile 8.maddesinin (2) numaralı fıkrasında düzenlenen ihraç kaydıyla teslimlerde verginin tecil ve terkin edilmesi uygulamasından yararlanılarak ihraç edilen, ancak 4458 sayılı Gümrük Kanununun 168, 169 ve 170.maddelerinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu eşya ile ilgili olarak ihracat istisnasından veya tecil-terkin uygulamasından faydalanılan miktarın gümrük idaresine ödenmesi veya bu miktar kadar teminat gösterilmesi şarttır.) vergiden müstesna tutulmuştur. Bu kapsamda ÖTV Kanununa ekli listelerdeki mallardan Gümrük Kanununun hariçte işleme rejimi kapsamında gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyanın ithali ÖTV'den istisna tutulmuş olup, bu nedenle söz konusu eşyanın ÖTV'den istisna tutulması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/19 Sayılı Genelgesi).

SONUÇ

1. Aşağıdaki teslim ve hizmetler Karma Değer Vergisinden müstesnadır: a) Bu Kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali, b) 4458 sayılı Gümrük Kanununun 167.maddesi [(5) numaralı fıkrasının (a) bendi ile (7) numaralı fıkrası hariç], geçici ithalat ve hariçte işleme rejimleri ile geri gelen eşyaya ilişkin hükümleri kapsamında gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyanın ithali, (Bu Kanunun 11 inci maddesinde düzenlenen ihracat istisnasından yararlanarak ihraç olunan ancak, Gümrük Kanununun 168, 169 ve 170 inci maddelerinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu eşyayla ilgili olarak ihracat istisnasından faydalanılan miktarın gümrük idarelerine ödenmesi veya bu miktar kadar teminat gösterilmesi şarttır.) c) Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar, 2. Gümrük Kanununa göre geri gelen eşyanın dışarıda bir işleme tabi tutulması veya asli kısmına bir ilave yapılması halinde eşyanın kazandığı değer farkı istisnaya dahil değildir (3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 16.maddesi).

- Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli listelerdeki mallardan 4458 sayılı Gümrük Kanununun 167.maddesi [(5) numaralı fıkrasının (a) bendi ve (7) numaralı fıkrası kapsamında ithal edilen eşya ile (12) numaralı fıkrasının (a) bendi kapsamında ithal edilen bu Kanuna ekli (II) sayılı listenin 87.03 G.T.İ.P numarasında “Diğerleri” satırı altında yer alan mallardan özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi dahil gümrük vergilerine ilişkin istisna uygulanmaması durumunda belirlenecek gümrüklenmiş değeri 200.000 TL’yi aşanlar hariç], geçici ithalat ve hariçte işleme rejimleri ile geri gelen eşyaya ilişkin hükümleri kapsamında gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyanın ithali (Bu Kanunun 5 inci maddesinde düzenlenen ihracat istisnası ile 8.maddesinin (2) numaralı fıkrasında düzenlenen ihraç kaydıyla teslimlerde verginin tecil ve terkin edilmesi uygulamasından yararlanılarak ihraç edilen, ancak 4458 sayılı Gümrük Kanunun 168, 169 ve 170.maddelerinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu eşya ile ilgili olarak ihracat istisnasından veya tecil-terkin uygulamasından faydalanılan miktarın gümrük idaresine ödenmesi veya bu miktar kadar teminat gösterilmesi şarttır.),  (4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 7 ve 7/A.maddesi). 

Kerim ÇOBAN

Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi

Ekler: 1 ve 2 Nolu Ekler.

KAYNAKÇA:

·       4458 sayılı Gümrük Kanunu. 

·       Gümrük Yönetmeliği.

·       3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu.

·       4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu.

·       2 Sayılı Gümrük Muafiyeti Tebliği.

·       4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 sayılı Karar.

·       Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/19 Sayılı Genelgesi.

Haber Dökümanları