Değerli Meslektaşlarım,
22-23 Haziran tarihleri arasında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Gümrük Müşavirleri dernekleri 2013/1 ortak çalıştayında, dernek başkanımız Turhan GÜNDÜZ’ün oturum başkanlığında yapmış olduğum konuşmayı; daha okunur kılabilmek için ilave başlıklar ve küçük düzeltmelerle bilgilerinize sunuyorum. Yazımı, yeterli uzunluğu aşmadan “Genel bir fotoğraf verebilmek kaygısı” ile detaylara girmeden kaleme aldığımı göz önüne almanızı dilerim.
Çalıştay gündemi elime ulaştığında keyfim kaçmıştı doğrusu. Nedeni, bakanlığımızla “ETİK KONUSUNDA İŞBİRLİĞİ” görüşmelerimizin, çalıştay gündeminin son gününde ve son maddesi olarak ele alınacağı idi. En büyük sorunumuz ETİK. Öyle ya böyle önemli bir konu ilk madde olmalıydı. Hatta ve sadece “ETİK” tartışılmalı idi iki gün boyunca. En büyük sorunumuz bu değil miydi? “Ancak yanıldığımı anlıyorum. Biz burada iki günden beri ve ilk maddeden itibaren meğer hep “ETİK” konuşmuşuz adını koymadan. Etik bir zemin hazırlamaya çalışmışız. - “Mevzuatın sadeleştirilmesini”, - “Yasal ticaretin kolaylaştırılmasını” tartıştık. - Paydaşlar olarak; “Görev ve Sorumluluk Alanlarımızın Olabildiğince Netleştirilmesi” konularında genel bir konsensus oluşturduk. - Risk analizi kriterlerini nasıl daha şeffaf hale getirebileceğimizi konuştuk. - “Paydaşlardan birisinin kendisini ek yetkilerle donatmasının”, ya da - “Karşısındakine ek sorumluluklar yüklemesinin” çalışma ahengini bozacağını dile getirdik. - “Asgari ücret tarifemizin” hakkaniyetli uygulanmasının iş barışını sağlayacağı, etik dışı davranışlara bir set oluşturacağını saptadık. - AR-GE ve İnovasyon çalışmalarımızla sadece mesleğimizin değil ülkemizin geleceğine de sahip çıkma isteğimizi ortaya koyduk. Toplantı Salonunun Kapısındaki Görünmez Vestiyer… Ne yalan söyleyeyim, toplantının çıktılarından da pek umutlu değildim. Gündem yoğundu ve ihtilaflı konuları içeriyordu. Bürokrasinin tepeden bakan dominant tavrı ve bizlerin daha edilgen olacağını zannettiğim duruşu ile bu konular enine boyuna, içtenlikle tartışılabilir mi! diye düşünüyordum. Ama en azından benim açımdan bir mucize gerçekleşti. Toplantı salonunun kapısında sanki görünmez bir vestiyer varmış ve içeri giren her katılımcı bu vestiyere uğramış; önce rütbesini ve sosyal statüsünü sonra ön yargılarını ve egosunu asmış, bir manada onlardan kurtularak girmişti salona. Orada bulunan tek ön yargılı bendim herhalde! Oluşan samimi ve güvenli atmosferde gündem maddeleri büyük bir bilgi birikimi, nezaket ve hoşgörü çerçevesinde, seviyeli espiriler, ciddi eleştiriler ve yorumlarla müzakere edildi, küçümsenmeyecek mesafeler kaydedildi ve İGMD başkanı Turhan Gündüz’ün bahsettiği, yeni yasal düzenlemelerle Gümrük Müşavirliği mesleğinin çalışma alanında oluşan “Mayınlı alanların” temizlenmesinin ilk adımları atıldı. Devlete ve Memuruna Olan Güvenimiz Arttı… Sorunlar ve çözümleri bir yana, devlete ve memuruna olan güvenimiz, bu ülkenin insanları olarak hep birlikte el ele vererek her şeyi başarabileceğimize olan inancımız arttı. Bir yurttaş başka ne ister ki! Sayın başkan, ETİK Çalışmalarımızı Motive Eden Ana Etken… Etik Dışı Davranışlara Müsamaha Yok! Çok değerli katılımcılara, Gümrük Müşavirleri Dernekleri olarak ETİK çalışmalarımızı aktarmadan önce, bu çalışmaları Motive eden ana düşünceyi birkaç cümle ile ifade etmek istiyorum: Müsteşarımız sayın Ziya ALTUNYALDIZ dün yaptığı açış konuşmasında; “Küresel Üretim ve Küresel Ticaret” hacimlerinden bahsetti. Bizim, ülke olarak bu küresel üretim ve ticaret hacmindeki paylarımızın (her ne kadar son dönemlerde büyük mesafeler kaydetti isek de) tatmin edici düzeyde olmadığını bunun için “Yabancı Sermaye” ye olan ihtiyacı dile getirerek “Artık bu sektörde ETİK DIŞI DAVRANIŞLARA MÜSAMAHA EDİLMEYECEĞİNİN” altını özenle çizdi. Yabancı Sermaye Girişinin Önkoşulu: Etik ve İtibar …Bizim notumuz ne? Sayın başkan, Bu nazlı ve ürkek sermayenin ülke seçimi yaparken başvurduğu bir-iki belge var: Birincisi, Uluslararası Şeffaflık Örgütünün (Uluslararası bir sivil toplum kuruluşudur) her yıl yayınlamış olduğu “Yolsuzluk Algılama Endeksi”. İkincisi, Dünya Bankasının “Doing Business” raporu. Ne yazık ki her iki rapordaki yerimiz ve göstergeler lehimize değil. Yani yolsuzlukla mücadelede başarılı değiliz ve buna bağlı olarak İtibarımız da düşük. Yatırım yapılabilecek öncelikli ülkeler içersinde değiliz yani. Ne Kadar ETİK, O Kadar İTİBAR… Yolsuzluk, bütün dünyada ulusal ekonomileri olduğu kadar sosyal dokuları da tahrip eden bir olgu olarak görülmekte ve küresel ölçekte mücadele yolları aranmaktadır. Birleşmiş Milletler başta olmak üzere, Dünya Ticaret Örgütü, Dünya Bankası, Uluslararası Ticaret Odaları Örgütü, Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi gibi küresel ve bölgesel örgütler çeşitli belgeleri imzaya açmakta, mücadele yol ve mekanizmaları oluşturmaktadırlar. Bu belgelerin başında özellikle “Kamu Görevlileri İçin Etik Değerleri” gelmektedir. Etik değerleri uygulamaya soktukları ölçüde de İTİBAR’ları artmaktadır. Sözünü ettiğimiz bu uluslararası belgelere örnek olarak; - Arusha deklarasyonu, - Avrupa Konseyi Kamu Görevllileri İçin Davranış Kodları’nı verebiliriz. Bu ve daha pek çok belgeye Türkiye olarak imza attığımızı ve bir yükümlülük altına girdiğimizi belirtelim. İç Mevzuatımızda Yapılan Düzenlemeler. Taahhütlerimizi Yerine Getirmek Lazım… Son olarak; 57. Hükümetten bu yana uluslararası yükümlüklerimizi yerine getirmek üzere iç mevzuatımızda yapılan düzenlemelerle şu anda ülkemizde bu konuda sürdürülmekte olan projelerden söz ederek İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği olarak kendi çalışmalarımıza geçebiliriz. Mevzuat düzenlemeleri: - Kamu yönetimi reformu. - Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi. - Etik kurullarının kurulması, kamu görevlileri etik sözleşmesi. - Mal beyanı zorunluluğu. - Siyasetin finansmanı. - Bilgi edinme hakkı. - Dilekçe hakkı. Sürdürülen AB projeleri: - Türkiye’de yolsuzluğun önlenmesi için ETİK. - Türkiye’de kamu sektöründe ETİK’in güçlendirilmesi. Etik Değerlere Felsefi Bir Bakış Kazanalım… Hangisinin Daha Etik Olduğunu Bilen Var mı? Etik Değerlerin, Etik Davranış ve İlkelerinin 2500 yıldan beri felsefeciler, akademisyenler ve sosyal eleştirmenler tarafından irdelenmekte ve tartışılmakta olduğu doğrudur. Ancak bizim için yeni bir konu olduğu yeni olduğu kadar çetrefilli olduğu da doğrudur. Her zaman akla kara kadar berrak değildir tartışılan ilkeler, değerler. Bedenini Satan mı, Uçurumda Atlayarak İntihar Eden mi Ahlaklı? Yeni doğmuş bebeğini besleyecek olanaklardan yoksun kalan genç bir annenin çaresizlik içersinde “Bedenini satması” mı, yoksa “Yavrusunu kucağına alarak kendisini bir uçurumdan aşağı bırakması mı” ETİK’tir sorusunun cevabını vermek kolay değildir. Üzerinde düşünmek, kafa yormak, vicdanlara seslenmek gerekir. Haydi VİCDAN sahipleri ayağa kalkın ve bizi aydınlatın. Hangisi? Yeni ve belirsizliklerle dolu da olsa biz bu ETİK’i çok sevdik. Bize insan olduğumuzu, vicdanlarımızın derinliklerinde açığa çıkmayı bekleyen yeni duygular olduğunu, yaşamın ölümcül rekabetten ibaret olmadığını, ele ele vererek daha büyük hedeflere ulaşmamızın mümkün olduğunu hatırlatıyor. Dedik ya; Biz bu ETİK’i sevdik. Teşekkürler TEİD, Teşekkürler Tayfun ZAMAN… Türkiye Etik ve İtibar Derneği, dış ticaretimizin yüzde olarak yarısına yakın bir kısmını gerçekleştiren sanayicilerin üye olduğu bir sivil toplum kuruluşu. Kendilerinden profesyonel bir destek almak doğru bir karardı. Dernek Genel sekreterleri Tayfun ZAMAN ile zevkli ve yorucu bir maraton sonunda; İş takiplerinde nüfuz kullanmayı reddeden, - Çıkar çatışmasına izin vermeyen, - İnsan temel hak ve hürriyetlerini temel alan, - Çevre boyutu ile ülkemizin ve dünyamızın geleceğine karşı sorumluluk duyan, - Üst seviyede sahiplenme ve içinde bulunduğumuz topluma örnek olacak davranışlar sergileyen, - Dış ticaretimizin önünü açan ve ülke kalkınmasında rol oynayacak, Bir “Standart Çerçeveyi” oluşturarak; - 26.Ocak.2013 Dünya Gümrük Gününde “ETİK BEYANNAMEMİZİ” imzaladık. - “Etik yönetim Yönetmeliğimizi” 2.Mart.2013 Dernek Olağan Genel Kurulumuzda onayladık. - Etik Kurulumuz oluşturuldu. - Önümüzdeki günlerde “Etik Eğitimlerimize” başlayacağız. Güven Oluştu, Niyetler Samimi de Bu İşbirliği Hangi Mekanizma İle Sağlanacak? Üzerinde tartıştığımız gündem maddesi “ETİK KONUSUNDA İŞBİRLİĞİ” olduğuna göre Kamu ayağında neler olduğuna bakmamız gerekir diye düşünüyorum: - Başbakanlık Etik Kurulu var. - Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Etik Kurulu görev başında. - Kamu Görevlileri Etik Sözleşmeleri sicil dosyalarında mevcut. - Gümrük Personeli Meslek Etik İlkeleri hazır ve yaygınlaştırılıyor. - Yapılan ETİK çalışmaların raporları yıllar itibari ile web sitenizde yayınlanıyor. Bütün bunlara bakanlık bünyesinde ETİK alanında yaptığınız “Eğiticilerin Eğitimi” çalışmalarını da ilave ettiğimizde “ETİK İŞBİRLİĞİ”nin çerçevesi ve kurulacak mekanizmalar konularında sizlerden öneri beklediğimizi belirtmek istiyorum.” Sözlerimi, Gümrük Müşavirleri olarak “ETİK DEĞERLERİ” hangi ölçülerde sahiplendiğimizi belirten bir anekdotla bitirmek istiyorum: Bizi HEYECANLANDIRAN ve GURURLANDIRAN bir Sahiplenme… Bir inşaat alanında çalışan üç duvar ustasına aynı soru sorulur: Burada ne yapıyorsun? Birinci cevap : Gördüğünüz gibi mesleğimi yapıyorum. İkinci cevap : Ben de mesleğimi yapıyorum ve akşam evime ekmek parası ile dönüyorum. Üçüncü cevap: Evet, ben de mesleğimi yapıyorum, akşam evime ekmek paramı götürüyorum ama ondan da öte burada (sözgelimi) bir Eğitim Yuvası inşa edilmesine katkı veriyorum. Bu beni hepsinden daha fazla HEYECANLANDIRIYOR, GURURLANDIRIYOR. Biz Gümrük Müşavirleri de üçüncü duvar ustası gibi; mesleğimizi yaparak hem ekmek paramızı kazanacak hem de ülkemizin uluslararası arenada İTİBARLI BİR ÜYE olması için “ETİK DEĞERLERE” sahip çıkacağız.” Değerli meslektaşlarım, Bu toplantıdan bende kalan; “Etik dışı davranışlara iten nedenlerin” adım adım ortadan kaldırılıyor olmasıdır. Karşılıklı Güven ve birlikte başarabileceğimize olan inançtır. Geriye kalan ise önce diğer Müşavir derneklerimizle ortak bir “Yol haritası” oluşturmak, başta eğitim olmak üzere eksiklerimizi tamamlamak ve sonra Bakanlığımızın kapısını çalmaktır. Daha daha önce de sizlerin kapısını çalacağız. Umarım hazırsınızdır!
KÖKSAL ÇEBİ
Gümrük Müşaviri
