amme alacağının teminata bağlanmasında bankalar ve özel finans kurumları tarafından verilen süresiz teminat mektupları, teminat olarak kabul edilebilecek değerler arasında sayılmıştır. Gümrük Yönetmeliği’nin 495 inci maddesinde ise, gümrük işlemleri sırasında teminat alınmasına gerek görülen hallerde bankalar tarafından verilen süresiz teminat mektuplarının teminat olarak idarece kabul edileceği hüküm altına alınmıştır.
5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 48 inci maddesi kapsamında teminat mektupları, kredi olarak kabul edilen işlemler arasında sayılmış olup, anılan Kanun’un 4 üncü maddesinde, her cins ve surette kredi verme işlemleri Bankaların faaliyet konuları arasında zikredilmiştir.
Bankacılık Kanunu’nun 3 üncü maddesinde, “bankalar” deyimi, mevduat bankaları, katılım bankaları (özel finans kurumları) ile kalkınma ve yatırım bankalarını kapsayacak şekilde tanımlanmıştır.Bu bankalara ilişkin liste ve kurul kararlarına Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun resmi internet sayfasında (http://www.bddk.org.tr) yer alan “Kuruluşlar / Bankalar” bölümünden ulaşılabilmektedir.
Bu kapsamda, gümrük vergileri ve sair vergilerin teminata bağlanmasında, gümrük mevzuatı uyarınca aranan diğer koşulları sağlamak kaydıyla, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunca kuruluş ve faaliyet izni verilmiş olan ve yukarıda belirtilen listede sayılan tüm bankalarca düzenlenmiş olan teminat mektuplarının, gümrük idarelerince Bakanlığımızın ayrıca onayı aranmaksızın kabul edilmesi uygun bulunmuştur.
30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı 3. mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin 448’inci maddesi gereği; 04.01.2002 tarih ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu uyarınca alınan teminat mektuplarının muhasebe birimine teslim edilmeden önce idarelerce, teminat mektuplarını düzenleyen şubelerden, teminat mektuplarının şubelerince düzenlendiğinin teyidinin yazı ile isteneceği, teyit istem yazısının bir sureti ile ilgili banka şubesinden alınan teyit yazısının ve teminat mektubunun idarece bir yazı ekinde muhasebe birimine intikal ettirilmesi gerektiği bildirilmişti.
Ancak, Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin 448’nci maddesinin c/1 bendinde; “Gümrük mevzuatı uyarınca alınan teminat ve garanti teminat mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgelerin Gümrük Yönetmeliği hükümlerine ve yapılan diğer düzenlemelere uygun olması gerekir.” denilmektedir.
Bakanlığımız Muhasebat Genel Müdürlüğünün “Teminat Mektupları” ile ilgili 15 seri nolu Genel Tebliğin “Teminat Olarak Kabul Edilecek ve Edilmeyecek Değerler” başlıklı 3’üncü bendinde: “Gümrük vergi ve resimlerine karşılık alınacak teminat mektuplarının saymanlıklarca kabulünde, ilgili gümrük idaresinin saymanlığa hitaben düzenlediği ve söz konusu teminat mektuplarının mevzuat hükümlerine uygun olduğunu, kabul edilmesinde bir sakınca bulunmadığını ifade eden iki nüsha yazılı bildirimi aranacaktır. Gümrük idaresinin gönderdiği bildirimin bir nüshası teminat mektubuna ekli olarak, diğer nüshası ise üzerine kayıt sıra numarası yazılmak suretiyle, bu amaçla oluşturulacak bir dosyada muhafaza edilecektir.” hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, 07.10.2009 tarih ve 27369 sayılı (mükerrer) Resmi Gazetede yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinin 495’inci maddesinde, gümrük işlemleri sırasında teminat alınmasına gerek görülen hallerde; bankalar tarafından verilen süresiz teminat mektuplarının teminat olarak değerlendirileceği ve aynı Yönetmeliğin 497’inci maddesinde belirtildiği üzere, Yönetmeliğin ek-77’de yer alan örneğe uygun olması gerektiği belirtilmiştir.
Bu itibarla, yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, münhasıran gümrük işlemlerinden dolayı alınacak teminat mektuplarında, (sahte olduğuna ilişkin şüphe hasıl olması durumu hariç) banka teyit yazısının aranmaması gerekmektedir.
Ancak,gümrük idareleri uygulamada gümrük işlemlerinden dolayı alınacak teminat mektuplarının sahte olup olmadığı hususunda şüphe duyulsa da duyulmasa da tüm işlemlerde mükelleflerden banka teyit yazısı aramakta,bu da gerek siz iş yükü ve zaman kaybına neden olmaktaydı.
Bu konu İGMD yönetimi tarafından teminat mektuplarının İdarelerce teyitlerinde yaşanan sorunların giderilmesine yönelik çalışmaları Müsteşar V. Sn. Sezai Uçarmak’ın yer aldığı Sapanca ve Bolu Çalıştaylarında gündeme getirilmiş, yaşanan süreci yapılan çalışmaları yakinen takip etmiştir.
Dış ticaret işlemlerinde kullanılan teminat mektuplarının gümrük idarelerince elektronik ortamda sorgulanarak doğruluğunun teyit edilebilmesi ve sahte teminat mektupları nedeniyle Bankaların karşılaşmış oldukları maliyetlerin azaltılması amaçlarıyla Türkiye Bankalar Birliği ve Bakanlığımız ortak çalışmaları sonucunda Kredi Kayıt Bürosunca “Teminat Mektubu Durum Sorgulama Sistemi”nin kurulması kararlaştırılmıştır.
Bakanlığımızca söz konusu elektronik sisteme erişim sağlanarak teminat mektuplarının sorgulanmasını teminen altyapı çalışmaları kısa sürede tamamlanmış ve tüm gümrük idarelerinin erişimine hazır hale getirilmiştir.
Teminat Mektubu Durum Sorgulama Sistemi 18 Mart 2015 tarihinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşar V. Sezai Uçarmak ile Kredi Kayıt Bürosu Genel Müdürü Kasım Akdeniz’in imzaladığı Protokol ile kullanılmaya başlamıştır.
Hâlihazırda, söz konusu sistemde 19 bankanın teminat mektupları sorgulanabilmekte, Kredi Kayıt Bürosu tarafından sisteme diğer bankaların katılımlarının sağlanmasına yönelik olarak teknik çalışmalar devam etmektedir.
Bu konuya çözüm getiren,Başta Müsteşar V. Sn. Sezai Uçarmak’a,İGMD Yönetimine ve sürece destek veren herkese teşekkür ederim.
KAYNAKLAR:
GKGM 2013-13 Gümrük İdarelerinde Teminat Mektubu Kabul Edilecek Kurumların listesinin web adresi
30.03.2010 00599 T.C. BURSA VALİLİĞİ Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğü Teminat mektuplarının sahte olduğuna ilişkin şüphe durumu hariç olmak üzere banka teyit yazısının aranmayacağı
http://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Kuruluslar/Bankalar/Bankalar.aspx
http://www.gtb.gov.tr/duyurular/teminat-durum-sorgulama-protokolu-imzalandi
