Antrepo Rejimi Uygulamalarında Kap Adedi Tamam Olmakla Birlikte Muhteviyat Farklılıkları Meselesi

Gümrükler Genel Müdürlüğünün söz  konusu uygulamaya yönelik 31.10.2016 tarih ve 19781236 sayılı yazılarında, Özet beyan aşamasında, özet beyan ile eşyanın taşıttan ilk olarak boşaltıldığı yer olan giriş gümrük idaresinde düzenlenen boşaltma listesinin karşılaştırılması neticesinde tespit edilen farklılıklar için özet beyan takibatına gidilmesi, bir rejim beyanında bulunularak buna ilişkin gümrük beyannamesi verildikten sonraki aşamada tespit edilen miktar farklılıkları için ise ilgili rejim hükümlerine göre işlem yapılması gerektiği, talimatlandırılmıştır. Durum bu minval üzereyken, doğrudan antrepoya alınan eşyalarla ilgili olası farklılığın özet beyan aşamasında tespit edilmesinin imkânı da ortadan kalkmış durumdadır.

Bahis konusu fiili durum nedeniyle uygulamada ciddi sıkıntıların yaşandığı da bilinmektedir. Özellikle 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 237.maddesi gereğince, taşıyıcı firma tarafından yapılması gereken eşyanın eksiklik-fazlalık takibatına ilişkin iş ve işlemlerin yeni uygulama münasebetiyle antrepo rejim beyanını yapan firmalar tarafından tekemmül ettirilmesi sonucunu doğurmuştur.

Oysa Gümrük Kanunu’nun 237/5.maddesi “Eşya miktarının gümrük idaresince tespit edilmediği ve rejim beyanının belgelerinde kayıtlı miktarlara göre yapıldığı durumlarda, tespit edilen miktar farklılıkları özet beyan eksiklik veya fazlalığı olarak değerlendirilir. Yapılan özet beyan eksiklik veya fazlalık takibatı sonucunda miktar farklılığı nedeniyle cezayı gerektirir bir durum ortaya çıkması halinde, 234 üncü madde hükümleri uygulanmayarak sadece bu madde hükümlerine göre işlem yapılır.” Hükmüne amir olup, rejim beyanında bulunduktan sonra dahi bu minvalde tespit edilen eksiklik veya fazlalıkların özet beyan eksikliği veya fazlalığı olarak değerlendirilmesi gerektiğini şek ve şüpheye yer vermeyecek netlikte ortaya koymaktadır.

III.  YETKİLENDİRİLMİŞ GÜMRÜK MÜŞAVİRLERİ (YGM) & ANTREPO İŞLETİCİLERİ MESELENİN NERESİNDE

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri ve Antrepo İşleticileri uhdelerinde bulunan antrepolara gelen eşyanın kap (Dış ambalaj) ve tartılması gerekiyorsa miktar itibariyle belgelerinde yazan miktarlara uygun olup, olmadığı yönünden sorumludurlar. Örnek vermek gerekirse 9102 tarife Pozisyonunda beyan edilen 10-Kap; 100-KG “Kol Saati” isimli eşyanın, antrepoya alındıktan sonra sayımı veya muayenesi esnasında 10-Kap olduğu tespit edilmekle birlikte kap içeriğinde tespit edilen beyan farklılıklarından (söz konusu farklılığın antrepoya alındıktan sonra meydana geldiği durumlar hariç olmak üzere) YGM veya Antrepo işleticisinin sorumlu tutulmasının hakkaniyetle bağdaşan bir tarafının olmadığı mütalaa edilmektedir. Zira gerek YGM’nin gerekse antrepo işleticisinin kap içeriğini sayma salahiyeti olmadığı gibi; antrepoya girişte tespit edilen 10-kap içinde ne kadar saat bulunduğunu tespit etme ve ona göre tutanak tutma sorumluluğu da bulunmamaktadır. Sorumluluğu ve bilgisi bulunmayan durum münasebetiyle bu kişilere cezai işlem uygulanmasının hakkaniyete muvafık düşmediği muhakkaktır.    

Diğer yönden, Gümrük Yönetmeliğinin 122. Maddesinde de açıklandığı üzere Muayene, kapların cins, marka, numara ve adetlerini, eşyanın vergiye esas olan ağırlık ve diğer ölçüleri ile gümrük tarife istatistik pozisyonu, menşe ve kıymetine ilişkin beyanın doğruluğunun tespitini kapsar. Muayene işlemi tam veya kısmi muayene yöntemleriyle gerçekleştirilir. YGM ve Antrepo işleticisi muayenenin yapıldığı mekânı muayeneye hazır etmek, her türlü kolaylığı sağlamak, muayenenin antrepodaki eşyalara zarar vermeyecek şekilde gerekli tedbirleri almak suretiyle sonuçlanmasına yardımcı olmak dışında yükümlülüğünün bulunmadığı da malumdur. 

Buna mukabil Gümrük Yönetmeliğinin 522/3.maddesinde Antrepo işleticileri ve kullanıcıların sorumluluğunun, eşyanın gümrük idaresince tespit olunan veya belgelerinde ve antrepo beyannamesinde yazılı miktarına ve cinsine göre eksiklik veya değişiklik ortaya çıkması halinde, bunlara ait gümrük vergilerinin ve cezalarının ödenmesini kapsadığı hükmü mucibince kap içeriğinde meydana gelen farklılıklardan da sorumlu tutulmaktadırlar. Oysa denetleme neticesinde suiistimal ve kaçakçılık dahil yolsuzluk halleri hariç olmak üzere, dış ambalajı itibariyle beyana uygun olup, iç ambalajında (muhteviyatında) farklılık bulunan eşyanın eksiklik veya fazlalığından mezkur kişilerin sorumlu olmamaları gerektiği düşünülmektedir. 

Bu bölüme ilave olarak, antrepoya eşyalar alınmadan önce küşat hakkını sağlık bir biçimde kullanma iradesi elinden alındığı için belgelerine göre rejim beyanında bulunmaktan başka bir çaresi olmayan  Gümrük Müşavirlerinin de yönetmeliğin 563/1.maddesi gereğince imzaladıkları beyanname ile ilgili cezai hükümlerin uygulanması açısından beyannamede belirtilen bilgiler ile beyannameye ekli belgelerin doğruluğundan ve ilgili rejimin gerektirdiği bütün yükümlülüklere uyulmasından sorumlu olduklarından beyannameye ekli belgelerin yanlış olması (fatura- konşimento vesaire belgelerde usulsüzlük-tahrifat yapılması vb. gibi) hali hariç olmak üzere sonradan tespit edilen miktar farklılıklarından ötürü Gümrük Müşavirinin dahli bulunmayan husus için cezai hükümlere muhatap edilmemesi gerektiği düşünülmektedir.

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri (YGM) ile Antrepo İşleticilerinin iştirak kapsamında değerlendirilebilmesi için eyleme bilerek, isteyerek ve kasıtlı bir şekilde dahil olduğunun 2 seri nolu Gümrük Genel Tebliğinin (tahsilat işlemleri) 6. Ve 14.maddesinde belirtilen kriterler göz önünde bulundurulmak suretiyle somut bir şekilde ortaya konulması elzemdir. 

IV. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ:

Antrepoda bulunan eşya tahtında yapılan muayene, denetleme, teftiş gibi kontroller sonucunda tespit edilen miktar ve cins farklılıklarının öncelikle nereden kaynaklandığının tespit edilmesi, antrepo işleticisi ile kullanıcısının veya YGM’nin suiistimal, kusur ve sorumlulukları dahilinde bulunmayan farklılıklardan dolayı bu kişilere cezai yaptırım uygulanmamasının gerektiği düşünülmektedir.    30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 14 üncü maddesinin birinci fıkrası kapsamında iştirak hükümlerinin uygulanabilmesi için, para cezasına konu kabahat fiilinin kasıtla yani bilerek ve istenilerek işlenmiş olması gerektiği de göz önünde bulundurulduğunda antrepo içerisinde vuku bulmayan farklılıklardan kaynaklı yaptırımlar dairesine zikredilen kişilerin de dahil edilmesi adil bir yaklaşım olamayacağı izahtan varestedir.

Gümrük Kanunu’nun 236.maddesine istinaden işlem tesisi gerektiren durumlarda (Antrepoda meydana gelen eksiklik/fazlalık, izinsiz eşya çıkarılması, eşya farklılığı, eşyanın değiştirilmesi, vb. gibi) mevzuatımızdaki “iştirak ve Sorumluluk” hükümleri çerçevesinde titiz ve hassas bir çalışma yapılmadan cezai işlemlerin uygulanması hak mahrumiyetlerini de beraberinde getireceği muhakkaktır.

Başta Gümrük Müşavirleri olmak üzere, Gümrük Ve Dış Ticaretin tüm paydaşları, suçluya anasından emdiği sütü burnundan getirecek cezayı tatbik ettirmekle birlikte; suçsuzu tereyağından kıl çeker gibi olay örgüsünden sıyırıp alacak yasal dayanaklara ve uygulayıcılara her daim minnettar olacaktır.  

Haki DEMİRTAŞ

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri

(29.01.2020)