Gümrük İşlemleri Geçici İthalat Mevzuatı Hakkında

Geçici ithalat rejimi Türk Gümrük Mevzuatında en çok kullanılan ikinci rejimdir. İstatistiklere göre en çok kullanılan rejim kati ithalat bir diğeri geçici ithalat ve diğer rejimler adı altında üç başlıkta toplanmıştır. Geçici ithalat rejimi 5 li kodlarla ifade edilen tüm vergilerin tam veya kısmi muafiyet suretiyle teminat verilerek geçici bir şekilde yurda getirilip yeniden Gümrük bölgesinden ihraç edilmes sistemidir. Geçici ithalata Dahilde işleme rejimini sayabiliriz fakat bu rejimde işleme faaliyeti olduğu için bu konuyu başka bir yazıda anlatacağız.

Geçici ithalat Kanunda yer aldığı tanımı ile şu şekilde açıklanmıştır; Geçici ithalat rejimi, serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına olanak sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir.Tanımdan anlaşılacağa üzere tanıma müdahale etmeden vermeye çalıştık. Tanım içinde Serbest dolaşıma girmeyen (Serbest dolaşım için 3 şart vardır bunlar gümrük vergilerin ödenmesi, Diğer kurum kontrolleri,Ticaret politikası önlemlerine tabi tutulması şartıdır) Bir diğer durum tam veya kısmi muafiyet konusu vergilerin hiç alınmaması veya her ay için sipesifik bir vergi haddi uygulanarak eşyanın kısmi vergi ödemesi yapılmasıdır.Tanımın sonuna doğru ayniyat şartı (Ayniyet olarak getirilen eşyanın değişmeden geri gönderilmesi) ile eşyanın yeniden ihraç edilmesidir.

Geçici İthalat İzni Alınması Durumu

Eşyanın geçici ithalat rejimi altında kalma süresi azami 24 ay olarak belirlenir.

Geçici ithalat izni 309 ila 311 inci madde hükümlerine ilave olarak Kanunun 129 uncu maddesi uyarınca, eşyayı kullanan veya kullandıran kişinin talebi üzerine izin başvurusunun yapıldığı gümrük idareleri tarafından verilir.Geçici ithalat rejimi kapsamında ithali talep edilen eşya için birinci fıkrada belirtilen başvuru sahibi tarafından yapılan başvuruya aşağıda belirtilen belgelerden biri veya bir kaçı da eklenir.

a) Proforma fatura aslı ve iki nüsha tercümesi,

b) İhtiyaç duyulursa eşyanın teknik özelliklerini gösterir katalog ve/veya teknik dokümanlar,

c) Eşyanın gönderilme amacı ve süresini, bedelli veya bedelsiz olup olmadığı ile sair hususları kapsayan gönderici firma ile alıcı firma arasında imzalanmış bir anlaşma varsa aslı ve tercümesi veya kiralamaya ilişkin gönderici firmanın yazısının aslı ve tercümesi.

Geçici ithalat izni, gümrük idarelerince eşyanın geçici ithalat rejimi amacına uygun olması ve izin başvurusunda belirtilen süre içinde eşyanın giriş ayniyetine uygun olarak gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulabileceğinin anlaşılması halinde verilir.

Geçici İthalat İzin Elektronik Ortamda alınması

Geçici ithalat izni başvurusu ile iznin verilmesi ve kullanılmasına ilişkin olarak işlemler

1- Geçici ithalat izni başvurusu yükümlüsünce Tek Pencere Portal Sistemi (https://uygulama.gtb.gov.tr/TekPencere) üzerinden gerçekleştirilir. Geçici ithalat izni başvurusu Gümrük ve Ticaret Bakanlığı internet sitesinde yer alan rehberde belirtilen hususlar dikkate alınarak doldurulur ve gümrük idaresine elektronik ortamda gönderilir.

2- Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden iletilen başvuru ilgili gümrük müdürlüğünce, ibraz edilen belgeler de kontrol edilerek değerlendirilir.

3- Başvuruda herhangi bir eksiklik ve/veya hata tespit edilmesi durumunda eksikliklerin tamamlanmasını ve/veya hatanın düzeltilmesini teminen başvuru gerekçe belirtilmek suretiyle elektronik ortamda reddedilir. Reddedilen başvurular yükümlü tarafından eksikliklerin tamamlanması ve/veya hatanın düzeltilmesi sonrasında Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden gümrük idaresine elektronik ortamda gönderilir.

4- Yapılan inceleme neticesinde herhangi bir eksiklik veya hata bulunmadığı tespit edilen başvurular ile tespit edilen eksiklik ve/veya hataların ve yükümlüsünce giderildiği anlaşılan başvurular kabul edilir.

5- Kabul edilen başvurunun uygun bulunması halinde, gümrük müdürü veya yetkilendirdiği kişi tarafından geçici ithalat izni başvurusu Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden onaylanır ve sistem tarafından 0910 (TPS-Geçici İthalat İzni) kodlu e-belge ile bu belgeye ait 23 haneli numara üretilir.

6- Tek Pencere Sistemi tarafından verilen 23 haneli belge numarası/belge satır numarası (Örnek: Referans No: 16545419880849000000392/1) ilgili gümrük beyannamesinin 44 no.lu kutusunda “Belge Referans No” ve “Belge Tarihi” alanlarında beyan edilir. Geçici ithalat rejimine ilişkin gümrük beyannamesinde 23 haneli e-belge numarasından sonra geçici ithalat rejimine ilişkin satırın numarası, geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyanın yeniden ihracına ilişkin gümrük beyannamesinde ise 23 haneli e-belge numarasından sonra yeniden ihracata ilişkin satırın numarası yazılır.

7- Söz konusu belgeye ilişkin bilgiler elektronik ortamda yer alacağından, beyanname ekinde ayrıca kâğıt ortamında ıslak imzalı geçici ithalat izni aranmaz. Gümrük işlemleri sırasında ihtiyaç duyulması durumunda belge içeriğinin Tek Pencere Sistemi üzerinden sorgulanması mümkün bulunmaktadır.

Geçici ithal eşyasının ayniyeti

Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır.Rejim kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulamaz.Gümrük idareleri rejim süresi içerisinde değişik aralıklarla eşyanın tahsis yerinde, tahsis amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığını denetleme hakkına sahiptir.

Geçici İthalat Rejimi İle Geçici İhracat Eşyasında Ayniyet Tespiti Genelge No: 2019/9 Göre Geçici İthalat Eşyasına İlişkin İşlemler

Gümrük Yönetmeliği'nin 195 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, gümrük idareleri, zorunlu olan hallerde, gümrüğe sunulan ve gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım talep edilen eşyanın, bu işlem veya kullanım şartlarına uyulmasını sağlamak amacıyla, başka kurumlarda ekspertizini yaptırmak da dâhil olmak üzere ayniyetinin tespitine yönelik önlemleri almaktadır.

Ayrıca, mezkur Yönetmeliğin 384 üncü maddesinin birinci fıkrası ve 387 nci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, geçici ithalat sırasında, eşyanın ilk giriş ayniyetine uygun olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir.

2153, 2353, 3153, 3158, 4053, 4058, 4253, 4258, 5300, 5321, 5323, 5341, 5351,5352, 5371, 5391, 5800, 7153, 7158 rejim kodları kapsamında;

a) Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına sahip kişiler tarafından beyan edilen her türlü eşyanın,

b) Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkur maddede belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler tarafından, ekli listede yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçalarının,fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi gerekmektedir.

Geçici İhracat Eşyasına İlişkin İşlemler

2300, 2340, 2342, 6123, 6323, 6771, 7123 rejim kodları kapsamında;

a) Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi kişilerce yukarıda belirtilen rejim kodları kapsamında beyan edilen her türlü eşyanın,

b) Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkur maddede belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler tarafından, ekli listede yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçalarının,fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi gerekmektedir.

Geçici ithalat Teminat

Kanunun 202 nci maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu Kararında teminat aranmayacağı belirtilen eşya hariç, geçici ithalat eşyasından teminat alınır.Kanunun 133 üncü maddesi hükümleri çerçevesinde kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşya için her ay itibariyle alınacak ithalat vergileri tutarının yüzde üçü dışında kalan tutar için Kanunun 81 inci maddesi uyarınca teminat alınır.

Teminat, eşya ile ilgili ithalat vergilerini garanti altına almak amacıyla rejime giriş gümrük idaresince alınır.(Götürü,Nakit,Banka olabilir)Geçici ithalat rejiminin denetimini kolaylaştırmak amacıyla gümrük idareleri geçici ithal edilen eşyanın kayıtlarının tutulmasını talep edebilir. 

Geçici ithalat kapsamı eşyanın Eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması

Kanunun 181 inci maddesi gereğince kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalatta gümrük yükümlülüğü gümrük beyannamesinin tescil tarihinde başladığından, bu şekilde geçici ithaline izin verilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda, Kanunun 133 üncü maddesi uyarınca tahsil edilen miktar dışında kalan ithalat vergileri alınır.İthalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda, Kanunun 193 üncü maddesi gereğince, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihteki vergi oranları ve diğer vergilendirme unsurlarına göre tespit edilecek ithalat vergileri alınır.Kanunun 131 inci maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen, sergilenmek veya satılmak amacıyla getirilen eşyanın, verilen süre bitiminden önce satılmak istenmesi durumunda serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması gerekir. Bu durumda Kanunun 193 üncü maddesi gereğince, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihteki vergi oranları ve diğer vergilendirme unsurlarına göre tespit edilecek ithalat vergileri alınır.

Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda ticaret politikası önlemlerinin uygulanması ve eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması gerekir.(Diğer kurum Tse, veya Ürün güvenliği denetimi işlemleri)Kanunun 238 ve 241 inci maddeleri uyarınca cezai işlem uygulanması, Kanunun 207 nci maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre işlem yapılmasına engel teşkil etmez.

 Geçici ithal eşyasının yeniden ihracı

Yazılı, sözlü veya başka tasarruf yoluyla beyan edilerek geçici ithal edilen eşya tekrar aynı şekilde beyan edilmek suretiyle yeniden ihraç edilir.Beyanın yazılı olarak yapılması halinde, izin hak sahibi/temsilcisi tarafından gümrük beyannamesi verilir.Bu beyannamelerin işlemleri ihracat rejimi hükümlerine göre yapılır. Bu beyannamelerde yeniden ihraç eşyasına ilişkin hususlardan başka geçici olarak ithal edildiği gümrük idaresi ve geçici ithalata ilişkin beyannamenin tescil tarih ve sayısına yer verilir. Geçici ithalata ilişkin beyannamenin bir örneği ihracata ilişkin beyannameye eklenir.

Bir ihracat beyannamesi ile ihraç edilecek eşyanın kabını teşkil eden ambalajlar çeşitli geçici ithal beyannameleri ile ithal edilmiş ise, yeniden ihraç edilecek ambalaja ait geçici ithal beyannamelerinin tarih ve sayısı ve rejime giriş gümrük idareleri ile her beyannameden mahsubu istenilen miktar ihracatçı tarafından ayrıntılı olarak ihracat beyannamelerinde belirtilir veya bu bilgilerin yer aldığı bir liste beyannameye eklenir.

Muayene ile görevli memurlar yeniden ihraç sırasında eşyanın ilk giriş ayniyetine uygun olup olmadığını tespit eder ve ihracat beyannamelerine ayniyetine uygun olduğu hakkında onaylı ve imzalı şerh verir. Onaylanmış kişi statü belgesi veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için ayniyet tespitine ilişkin farklı düzenlemeler yapmaya Bakanlık yetkilidir.(42/A kapsamı firmalar veya YYS sahibi firmalar ayniyattan muaftır)

Geçici ithalat rejimine tabi tutulan ve ek süreler dahil yurtta kalma süresi aşılarak yurt dışı edilmek istenen eşyanın;Süresi içinde ek süre talep dilekçesinin ilgili gümrüğün kaydına alındığının belgelendirilmesi koşuluyla, süreye ilişkin talebin sonuçlandırılması beklenilmeden ve geçici ithalat izni verilen eşya için tahakkuk ettirilen vergiler karşılığı alınan teminat iade edilmeksizin,

Süresi içinde ek süre talebinde bulunulmadığı ya da bunun belgelendirilemediği durumlarda, Kanunun 238 ve 241 inci maddeleri uyarınca alınması gereken cezanın tahsil edildiğinin veya teminata bağlandığının anlaşılması halinde,yurt dışına çıkışına izin verilir.

Geçici ithalat kapsamı eşyanın Teminatın çözülmesi

Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın izin hak sahibi veya temsilcisi tarafından yeniden ihracından veya başka bir gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulmasından sonra teminatın çözülmesi için giriş işlemini yapan gümrük idaresine dilekçe ile başvurulması gerekir. Başvuru üzerine, ilgili gümrük beyannameleri incelenerek giren eşyanın şartlarına uygun olarak yeniden ihraç edildiğinin veya başka bir gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulduğunun anlaşılması durumunda teminat çözülür.

Geçici İthalat Cezai Müeyyideler

Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyaya ilişkin olarak, yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucunda;

a) 15 inci maddede belirtilen Gümrük Tarifesini oluşturan unsurlarda veya vergilendirmeye esas olan sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerinde aykırılık görüldüğü ve beyana göre hesaplanan ithalat vergileri ile muayene sonuçlarına göre alınması gereken ithalat vergileri arasındaki fark %5’i aştığı takdirde, ithalat vergilerinden ayrı olarak bu farkın üç katı para cezası alınır.

b) Kıymeti üzerinden ithalat vergilerine tabi eşyanın beyan edilen kıymeti, 23 ila 31 inci maddelerde yer alan hükümler çerçevesinde belirlenen kıymete göre noksan bulunduğu takdirde, bu noksanlığa ait ithalat vergilerinden başka vergi farkının üç katı para cezası alınır

c) Satış birimine göre miktar itibarıyla %5’i geçmeyen bir fark ile maddi hesap hatasından doğan noksan kıymet beyanlarında, bu farklara ait ithalat vergilerinden başka vergi farkının yarısı tutarında para cezası alınır.

Tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimi hükümlerine tabi eşyaya ilişkin olarak yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucunda; Yukarıda belirtilen farklılıkların tespiti durumunda vergi farkının yarısı tutarında idari para cezası verilir.

Geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşyanın verilen sürenin bitimini takiben bir ay içerisinde yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması,241 cezası 2 kat olarak tatbik edilir.

Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın gümrük idaresine bilgi verilmeden, ancak süresi içerisinde Türkiye Gümrük Bölgesinin dışına çıkarıldığının kabul edilebilir belgelerle kanıtlanması durumunda 241 cezası 2 kat olarak tatbik edilir.

Geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşyanın verilen sürenin bitimini takiben iki ayı aşmayan sürede yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması,241 cezası 4 kat olarak tatbik edilir.

Geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen taşıtlara verilen sürenin bitimini takiben üç ayı aşmayan sürede yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması durumunda, 241 cezası 6 kat olarak tatbik edilir.

241 inci maddenin üçüncü fıkrasının (h), (l) ve (m) bentleri, dördüncü fıkrasının (g) ve (h) bentleri ile beşinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen durumlar haricinde geçici ithalat rejimine ilişkin hükümlerin ihlali hâlinde, eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı,idari para cezası verilir.

Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın süresi içerisinde gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması durumunda gümrük vergileri ile rejime ilişkin beyannamenin tescil tarihinden tespitin yapıldığı tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında faizin toplamı kadar,idari para cezası verilir.

Geçici İthalat Kaçakçılıkla Mücadele Kapsamı Adli yaptırımlar

Belli bir amaç için kullanılmak veya işlenmek üzere ülkeye geçici ithalat ve dahilde işleme rejimi çerçevesinde getirilen eşyayı, hile ile yurt dışına çıkarmış gibi işlem yapan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

Geçici İthalat kapsamında Bilinmesi gerekenler

1.       Geçici ithalat rejimi izni için veri işleme tekniği yoluyla (Tek Pencere Sistemi) ilgili gümrük idaresine başvuru yapılması gerekmektedir.

2.       Geçici ithalat izni, gümrük idarelerince eşyanın geçici ithalat rejimi amacına uygun olması ve izin başvurusunda belirtilen süre içinde eşyanın giriş ayniyetine uygun olarak gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulabileceğinin anlaşılması halinde verilir.

3.       Geçici ithalat rejiminden yararlandırılmayacak eşyalar;1- Türkiye'ye ithali yasak olan eşya,Tüketilebilir nitelikte olan eşya,Ayniyet tespitinin yapılması mümkün olmayan eşya,Ülke ekonomisine zarar verebileceği Bakanlıkça belirlenecek eşya.

4.       Geçici ithalat rejiminde ticaret politikası önlemleri uygulanmaz. Ancak, ticaret politikası önlemleri dışında dış ticaret mevzuatı ya da sair mevzuat hükümleri uyarınca öngörülen belgelerin gümrük idaresine ibrazı gerekir.

5.       Geçici ithalat rejiminde eşya, veri işleme tekniği yoluyla veya sözlü beyan kapsamında sözlü beyan formu ile gümrüğe beyan edilir. Başka bir tasarruf yoluyla beyan kapsamında iki hat sisteminin çalıştığı gümrük idarelerinde yeşil veya “beyana tabi eşyam yoktur” hattından geçiş ve hat sisteminin çalışmadığı gümrük idaresinde beyan yapılmaksızın geçiş, gümrük beyanı hükmündedir.

6.       Geçici ithalatta sözlü beyana tabi eşya için Sözlü Beyan Formu’nun tescili, geçici ithalat rejimi kullanım izni hükmündedir.

7.       Sözlü beyana konu eşya için teminat aranmaz.

8.       Geçici ithalatın ATA Karnesi kapsamında yapılması halinde, ayrıca başka bir belge ve teminat aranmaksızın işlem yapılır.

9.       4 seri nolu Gümrük Genel Tebliğinin (Geçici İthalat) 3 üncü maddesinde Geçici İthalat Sözleşmesinin Ek E'si sayılmamış olmakla birlikte Sözleşmenin Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A'sının 2 nci maddesine istinaden kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalatta gümrük beyannamesi olarak ATA Karnesinin kabul edilmesi ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 133 üncü maddesi uyarınca her ay için ithalat vergilerinin % 3'ünün tahsili ile bakiye tutar için de ATA Karnesinin teminat olarak kabulü gerekmektedir.

10.   Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşya için her ay itibarıyla alınacak ithalat vergileri tutarının %3’ü dışında kalan tutar için teminat aranır.

11.   Geçici ithaline izin verilen eşyanın yurtta kalabileceği süre, 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında özel olarak belirlenen süreler ile Gümrük Yönetmeliğinin 380 inci madde hükmü saklı kalmak üzere azami 24 aydır.

12.   Gümrük idaresi tarafından geçici ithalata konu eşyanın ATA Karnesi ile beyan edilmesi halinde, eşyaya Karne geçerlilik süresini aşmayacak şekilde 4 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Geçici İthalat) ile öngörülen süreler kadar yurtta kalma süresi verilir.

13.   Geçici ithal edilen eşyanın Gümrük Yönetmeliğinin 320 nci maddesi kapsamında devri mümkündür. Geçici ithalat eşyasının devri, 5353 ve 5358 rejim kodları oluşturulmak suretiyle kolaylaştırılmıştır.

14.   Geçici İthalat ATA Karnesi kapsamında damga vergisine tabi değildir.

ERKAN ATEŞ

GÜMRÜK MÜŞAVİRİ