Gümrük Müşavirliği hizmeti için
Vekalet Sözleşmesi mevcutken taraflar arasında ayrıca bir Gümrük Müşavirliği
Hizmet Sözleşmesine gerek olup olmadığını sorsalar cevabım kesinlikle “evet”
olurdu. Bu “evet” cevabımın alt yapısında; Vekaletnamenin de bir sözleşme
olmasına rağmen asli fonksiyonu sadece yetki unsuru içermesi, taraflar arasında
yükümlülükleri ve hukuki anlamda borç- alacak ilişkisini içermemesi,
yükümlülüklerin ihlali halinde cezai müeyyide olmaması gibi gümrük işlemlerinde
tüm alanları kapsamamaktadır. Yine Asgari Ücret uygulamasında Tebliğin sadece
fiyat ve iş belirlemesi de yeterli değildir. Çünkü yükümlü ile dolaylı temsilci
arasında süreklilik arz eden gümrük işlemlerinden kaynaklanan ticari ilişkide taraflara
zarar verebilecek olası sorunları kapsamamaktadır. Tarafların karşılıklı olarak hukuk yoluyla
korunması amacıyla SÖZLEŞME yapması günümüz itibariyle bir gerekliliktir.
Yabancı Sermayeli firmalar, sözleşme yapma zorunluluğu olmadığı halde gümrük müşavirlik
firmaları ile sözleşme yapma kültür ve alışkanlığına sahiptir.
Sözleşmeler, birden fazla
kişinin hukuki bir netice elde etmek amacıyla bir konu üzerinde vardığı
anlaşmaya denilmektedir. Satış sözleşmesi, Kira Sözleşmesi en çok
kullanılan türdendir. Genel hukuk çerçevesinde; sözleşme yapılması ihtiyari olarak
yani tarafların rızası çerçevesinde uygulanmaktadır. Bununla birlikte, bir kanunun
emrettiği üzere yapılması zorunlu olabilir. Ayrıca bu sözleşmeler şekil şartına
(yazılı, hatta evlilik sözleşmesinde sözlü olduğu gibi) da tabi olabilir.
Sözleşmenin türüne göre taraflara borç yüklenmektedir. Sözleşme konusu; ana
hatları ile 6098 Sayılı Borçlar Kanunu (Hukuku) alanına girer. Ayrıca Özel
Kanunlara göre de sözleşme zorunlu ise yapılmaktadır. Örnek 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve
Finansman Şirketleri Kanunu.
Sözleşmeler, niteliğine göre
taraflar için borç alacak ilişkisini düzenler. Bu anlamda örneğin iki tarafa
borç yükleyen sözleşmeler, Bu tür sözleşmelerde taraflardan her biri diğer
tarafın aynı zamanda hem alacaklısı hem de borçlusudur. Tam iki tarafa borç
yükleyen sözleşmeler de iki tarafta birbirine karşı asli bir borç
yüklenmektedir. Taraflardan birinin borcu diğer tarafın borcunun sebebini ve
karşılığını oluşturur.
Vekaletname (sözleşmesi), Gümrük
Müşavirliği firmasını ve çalışanları Ticaret Bakanlığı nezdinde dolaylı
temsilci olarak hukuken yetkili olduğunu gösteren belgedir. Vekaletnameyi veren
firma ile yetki alan gümrük müşavirliği firması arasında diğer hukuku
ilişkileri düzenlememektedir. Örneğin geçici depolama yerinde bekleyen eşyanın
süre takibi gümrük müşavirliği firması tarafından yapılması konusunda gümrük
müşavirliği firmasına yükümlülük yüklememektedir. 3. kişilerin verdiği hasar ve
ziyanlarda önemlidir. Örneğin eşyanın gümrüklü depolardan vergileri ödendikten
sonra teslim alındıktan sonra iç nakliye aracına yüklenmesi ya da yolda hasar
görmesi vs gibi. Vekalet veren yükümlü firma açısından da ticari sır olarak
royalty ve benzeri sözleşmeleri gümrük müşavirliği firmalarına sunmamayı tercih
edebilmektedir.
Yeri gelmişken vekaletname ile uygulamada
önemli bir sorunu da belirteyim. Bilindiği üzere 2 tip vekaletname mevcuttur.
Müşavir isimlerinin yazılı olduğu vekaletname ve sadece gümrük müşavirliğinin
yazılı olduğu beyanname. İtiraz, Uzlaşma hatta ek süre taleplerinde dahi
vekaletnamede kişinin ismi olması halinde işlem yapılmaktadır. Bir müşavirin ya
da müşavir yardımcısının iş değiştirmesi durumunda ise bu vekaletname için YKTS
sistemine kayıtta yeni vekaletname olmadan yapılamamaktadır. YKTS Kayıt
yapılması hususunda Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2011/14 sayılı genelgesine
göre “Dolaylı temsil yoluyla iş
takibinde bulunan gümrük müşavirlerinin Gümrük Yönetmeliğinin 561 inci
maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen unsurları ihtiva eden vekaletnamelerde sadece
gümrük müşavirliği firmasının yer alması durumunda vekaletname ekinde gümrük
müşavirliği firmasının ortak durumunu gösteren ticaret sicil gazetesi ile
birlikte şirketi temsil eden ortakların imza sirkülerinin; şirketi temsil
etmeyen diğer ortakların ise Gümrük Yönetmeliğine uygun vekaletnameleri olmak
kaydıyla imza beyannamelerinin "Yükümlü Kayıt Ve Takip Sistemi'' ne
aktarılması gerekmektedir.” Genelge mevcuttur.
Gümrük Müşaviri veya Gümrük
Müşavir Yardımcısının iş değiştirmesi durumunda eski şirketi tarafından mutlaka
(Vekillikten) AZİLNAME yapmalı, (bu durum 2011/14 sayılı genelgeye
eklenmelidir.) Dernek kaydında çıkış ve giriş işlemi oluşturulduktan sonra her
bu iki Vekaletnameye istinaden YKTS
Sistemine 2011/14 sayılı genelgeye göre ismen yazılı vekaletnameler içinde
yapılabilmelidir. Mevcut durum için çözümüm ise, firmalardan her iki vekaleti
de istenmesidir.
Asgari
ücret minimum ücreti gösterdiğinden farklı (daha yüksek) fiyat uygulamalarında
taraflar sözleşme yapmaktadır. Ücretler ne olursa olsun tarafların kendilerine
göre belirleyecekleri yükümlülükleri sözleşme ile belirlemeleri sorunları
ortadan kaldıracaktır.
Sözleşmede
olması gereken hususlar taraflar serbestçe belirleyebilir. Bununla birlikte
yıllık yapılması, fesih halinde cayma tazminatı, Gümrük Müşavirince istatistik,
eğitim verilmesi unsurları, ödeme yöntemleri belirtilebilir.
Son zamanlara Gümrük Müşavirlik
Firmalarına/Gümrük Müşavirlerine Ticaret Bakanlığınca para cezası
uygulanmaktadır. Gümrük Kanunun 229 ncu maddesinde; gümrük beyannamesi veya beyanname kabul edilen diğer belgeler üzerine
imzasını atmış olanların vergi kaybına neden olan durumu bildiği veya bilmesi
gerektiği hallerde, bunlar gümrük idaresine karşı bağlı bulundukları tüzel
kişilikle birlikte müteselsilen sorumlu olurlar. Bu hallerde, ilgili gümrük
müşavirinin kişisel cezai sorumluluğu saklı kalmak kaydıyla, işlemi yapan kişi
ile birlikte tüzel kişilik de gümrük idaresince alınan vergiler ve verilen para
cezaları yönünden müteselsilen sorumludur. Hükmüne amirdir. Sözleşme olması halinde Gümrük Müşavirliği
firması ve Gümrük Müşavirinin müteselsil sorumluluğu olup olmadığı netleşecektir.
6698 sayılı Kişisel Verilerin
Korunması kanunu sadece gerçek kişiler için uygulanmaktadır. Tüzel kişilikler
ve şirketler için bir koruma sağlamamaktadır. Yükümlü firmaların kişisel ve
ticari bilgelerinin korunması SÖZLEŞME ile yapılabilir.
Taslak Gümrük Kanunun SÖZLEŞME
başlıklı 207 nci maddesinde “Gümrük Müşavirliği hizmeti veren gerçek ve
tüzel kişiler, ifa ettikleri hizmetten faydalanan kişi veya kuruluşlarla
sözleşme yapmak zorundadır.“ şeklinde yer almıştır. Sözleşme
zorunluğunun getirilmesi mevzuatı ve uygulamayı olgunlaştıracaktır.
Mevcut uygulamadaki şekilde
tarafların rızası yerine yazılı şekil şartına bağlı (tarafların rızası ile
noter tasdikli) Sözleşme yapılması için Gümrük Kanunun 10 ncu maddesine
istinaden Ticaret Bakanlığınca gerekli hukuku metni yayımlanması muhtemel ihtilafları
önleyecektir.
Son olarak Sözleşme konusunda Damga
Vergisi önemli. Belli parayı ihtiva eden Akitler ile ilgili kağıtlar binde
7,5 oranında Damga Vergisine tabi. Sözleşmelerin para ihtiva etmemesi ya da
Damga Vergisi Kanununun istisna sağlayan 2 sayılı Tabloda yer alması gerekmektedir.
Recai HERGÜN
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
