REFERANS FİYAT DESTANI
Eylül ayında ilk dereceli okullar
açıldı. Tüm öğrencilerimize-öğretmen ve velilerimize başarılar diliyorum. Arkadaşım,
bir okul anısını paylaşmıştı. Değişik bir olay sizlere aktarayım. Sınıfta öğretmen
her ders sözlü yapıyor, konu ile ilgili bir soru soruyor, istekli ve soruyu bilen
öğrencilerin parmak kaldırmasını istiyor sonra da doğal olarak eğitimin gereği parmak
kaldırmayan öğrencilere yoğunlaşıyor. Derse yoğunlaşamayan parmak kaldırmayan öğrenciler
bir hafta sonra tüm sınıfın tamamı üzerinde baskı kurup sınıfın tamamını yani tüm
öğrencilerin parmak kaldırmasını cebren sağlıyorlar. Öğretmen şok oluyor. Soru
sonrası sınıfın tamamı parmak kaldırmış. Bakın diyor bilmeyenler parmak
kaldırmasın. Nafile… Herkes parmak kaldırıyor! Referans fiyat uygulamasında
buna benziyor herkes parmak kaldırıyor kimin neyi bildiği meçhul.
Ticaret Bakanlığı, Uluslararası
anlaşmalardan (DTÖ eki GATT 1994 Mal Ticareti Anlaşması-aşağıda detaylandırdım)
aldığı yetki gereği yerli üreticiyi korumak, vergi
gelirinden kayıp yaşamamak için referans fiyat uyguluyor, Hazine ve
Maliye Bakanlığı belgeye dayanmayan bir unsur ile KDV matrahının yükseltilmesi
nedeniyle yükümlünün Maliyeden alacaklı olmasını istemiyor, yükümlü de
ödemediği bir unsurun gümrük kıymetine dahil edilerek fazla vergi ödemek
istemiyor.
Olayımız İthalatta Gözetim ve
Uygulaması Hakkında Karar 2004/7304 (29.05.2004/25476 RG) ve Gümrükler Genel
Müdürlüğünün 2012/3 sayılı Genelge ile başlıyor. Genelgeden önce referans fiyat
yurt dışı diğer gidere ilave sadece beyannamenin tescilinden önce
yapılabiliyordu bu esnada yapılmamış ise gözetim belgesi isteniyor, gözetim
belgesi alınmadığında Kaçakçılık Kanuna göre işlem yapılıyor. Bakanlık
yayınladığı genelge ile yurt dışı diğer gideri tescil sonrasında da yapılmasına
izin verdi.
Yükümlünün referans fiyat ile
vergi miktarını yükseltmesi, taahhütname vermesine ilişkin dava sonucunda Yargı
Kararı:
İthalatçıların fiili satış
bedelinden yüksek bir bedel beyan etmeye zorlandığı, beyanda bulunurken ihtirazi
kayıt koymama koşulunun aranmasının Anayasanın 36 ve 125. maddelerine aykırı olduğu iddiasıyla iptali
istenilmektedir. Danıştay Kararları….
-
Sonuç; 2012/3 sayılı
genelgede 2016/18 sayılı genelge ile değişiklik.
(Aşağıdaki gibi)
''Kıymet artırıma karşı dava açtığı tespit
edilen yükümlüler, tekrar aynı uygulanamadan faydalanamayacağı'' hükmü
kapsamında firma isimleri bildirilerek, bu firmaların herhangi bir dava açıp
açmadığının Bölge Müdürlükleri nezdinde araştırılarak bilgi verilmesinin talep
edildiği anlaşılmıştır.
Bahsi geçen Genelge kapsamında dava açan
firmaların takibi BİLGE sistemi üzerinden yapılmaktadır.
Yargı nezdinde Yükümlünün hukuki
mücadelesi sonucunda:
-
2012/3 sayılı genelgede 2018/3 sayılı genelge ile
değişiklik.
-
2018/10 sayılı Genelge; 2012/3 Genelgenin
Kaldırılması)
-
2019/1 sayılı Genelge; (2018/10 sayılı genelgenin
kaldırılması) Sonuç:
Danıştay
Vergi Dava Daireleri Kurulu E:2020/1 K:2020/1 Karar.
YARGI
KARARI: Açıklanan hukuksal nedenler ve gerekçeye dayanılarak ithal edilen eşyaya
ilişkin gözetim önlemleri nedeniyle fazladan ödenen vergilerin Gümrük
Kanunu'nun 211. maddesi kapsamında iadesi talebinin reddine vaki itirazın
reddine dair işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı yönünde aykırılığın
giderilmesine, 19/02/2020 tarihinde oyçokluğu ile kesin olarak karar verildi.
-
28.07.2021/31551 sayılı Resmî Gazete ’de
yayımlanan 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 211 maddesinde yapılan değişikle;
yükümlünün KDV dolayısıyla ödediği geri verme kaldırma müracaatları; Sonuç: (Gümrük
Kanunu’nda değişiklik)
Ancak, kanunen ödenmemesi veya tahakkuk ettirilmemesi gereken gümrük vergileri
ilgili kişinin kasten yaptığı bir tahrifat veya ticaret politikası
önlemlerine tabi eşyanın gümrük kıymetinin yükümlünün kendi beyanı
ile artırılması sonucunda ödenmiş veya tahakkuk ettirilmişse, bu
vergilerin geri verilmesine veya kaldırılmasına ilişkin talepler kabul edilmez.
-
2021/13 sayılı Genelge ile 2019/1 sayılı
genelgede değişiklik
Gümrük Yönetmeliğinin
181 inci maddesi ve 2016/9 sayılı Genelge
‘de belirtilen usullere devam edilmesi…
Yurt dışı matraha ilave edilmemesi ve Gözetim belgesi ibraz
edilmemesi halinde; serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulan eşyaya ilişkin
olarak, yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol
sonucunda yapılan tespitlere yönelik işlemlere ilişkin Gümrük Kanununun 235
inci maddesinin 1 inci fıkrasının (c) bendi "eşyanın ithali, lisansa,
şarta, izne, kısıntıya veya belli kuruluşların vereceği uygunluk veya
yeterlilik belgesine tabi değilmiş veya belge alınmış gibi beyan edildiğinin
tespit edilmesi halinde, eşyanın gümrük vergilerinin yanı sıra eşyanın gümrüklenmiş
değerinin iki katı idari para cezası verilir." hükmünü amirdir.
Yükümlü
önce işlemin iptali için yargıya başvuruyor. İşlem çok olduğu için dava
Danıştayda Dava Kurul Kararında Karara bağlanıyor. Bir taraftan da geri verme
kaldırma müracaatında bulunarak çözüm arıyor. Yükümlünün kendi beyanı ile
sonuçlanıyor.
Konu aynen dediğim gibi bilen
bilmeyen herkes parmak kaldırıyor ve maalesef herkes haklı. Nasreddin Hocanın
meşhur fıkrası gibi. İki komşu kavga
ediyor. Hoca ikisi ne de hak veriyor. Hanımı nasıl böyle olur deyince sende
haklısın hanım dedi gibi. Herkesin haklı olduğu bir konu. Sonuç; en çok haklı
sıralaması, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Yükümlü, Ticaret Bakanlığı. Süreç
içinde maalesef Dolaylı Temsilci de mağduriyet yaşıyor.
KDV
Kanunun 40/4 fıkrasında; “4. İthalatta alınan Katma Değer Vergisi, gümrük
giriş beyannamesindeki beyan üzerine, gümrük giriş beyannamesi verilmeyen
haller ve motorlu kara taşıtları ile Türkiye ile yabancı ülkeler arasında
yapılan yük ve yolcu taşımaları ile transit taşımalara ait Katma Değer Vergisi
mükelleflerin yapacakları özel beyan üzerine, tarholunur. Bu fıkra hükmüne göre
tarhiyata esas alınacak beyannamelerde, vergi matrahının unsurları
ile vergi oranının açıkça gösterilmesi gereklidir.”
Referans
fiyat uygulaması;
·
Referans fiyatın Gümrük Kanunu’nda Eşyanın Satış
Bedeli ile ilişkilendirilmesi yetersiz hatta anlamsız kalmakta, Yargıya Gümrük
Kanunda dayanarak olarak referans fiyat uygulaması hükmü içeren maddeyi ve
hükmü net olarak sunamaması Ticaret Bakanlığının savunmasını yargı nezdinde
etkisiz kıldığı yargı kararlarından anlaşılmaktadır. Ticaret Bakanlığı doğal
olarak İthal Eşyasının Gümrük Kıymeti olarak olaya odaklanmaktadır.
Oysaki; Gümrük Kanunu’nda EŞYANIN GÜMRÜK KIYMETİ (Md. 23) ve İTHAL
EŞYASININ GÜMRÜK KIYMETİ (Md.24) farklı olarak iki ayrı tanımlanmıştır.
Eşyanın Gümrük Kıymeti; GATT 94'ün VI. Maddesinin Uygulanmasına Dair
Anlaşma (Anti Damping Önlemleri Prosedürü) ile aynı zamanda GATT Korunma
Anlaşmasının uygulanmasını içerir. GATT VII madde sadece anti-damping ve
sübvansiyon amaçlı olmasına rağmen korunma önlemi GATT anlaşmasının XIX
maddenin verdiği yetki ile EMY, İGV, Gözetim, Tarife Kontenjanı, REFERANS FİYAT
ve/veya olarak uygulanabilmektedir.
Referans Fiyat; Eşyanın Gümrük Kıymeti kapsamında TARİFE DIŞI
DÜZENLEME olarak uygulanan bir Ticareti Savunma Politikası Önlemidir. (TPSA)
·
Resmî Gazete ‘de Referans
Fiyat tebliğinin uygulanması Resmî Gazete ’de yayımlanmayan Genelge ile
tahakkuk işlemi yapılması parasal vergi yükü Anayasaya da aykırı olduğundan Yargı
mercilerinde genelge Bakanlığın savunmasını olumsuz etkilemektedir.
·
Bana göre “Referans Fiyat”ın Gümrük Kanunu’nda
yeri 15 inci maddenin 15/3-g ve 15/6 maddesidir. Başka bir deyişle “Referans Fiyat
Tabloları” Gümrük Tarifesinin (Tarife Cetvelinin kıymet bazlı/spesifik matrah
gibi) bir parçasıdır.
·
Referans fiyat ithalat vergisinin konusu
olmayıp, gümrük vergisi için uygulanmalıdır. Sorun ve çözüm bu ayrımda
yatmaktadır.
Taahütname
istenilmesi, ihtirazi kayıt ile beyan, Maliye Bakanlığı’ndan iade ve
nihayetinde geri verme kaldırma süreçleri yaşandı. Bakanlıklar, Yargı, Yükümlü,
Dolaylı Temsilci 10 yıldır haklılık mücadelesi destana dönüşmüş durumda!
İthalatta Vergi Sistemi Matruşka ’ya
benzetiyorum. İç içe geçmiş zincirleme vergiler…
ÇÖZÜM: Referans fiyat sadece Gümrük
vergisi matrahına ilave edilmelidir. KDV matrahına ise Gümrük Vergisine dahil
edilmeden hesaplanan Gümrük vergisi ilave edilmelidir. Başka bir deyişle BİLGE
iki tane Gümrük Vergisi hesaplayacak. Referans kıymetli Gümrük Vergisi (GV1) ve
Referans Kıymetsiz Gümrük Vergisi (GV2) Yükümlü, Referans Fiyatlı Gümrük
Vergisini ödeyecek ama KDV matrahına Referans Kıymetsiz Gümrük Vergisi (GV2)
ilave edilecek. İşte bu kadar, kendi düşen ağlamaz mantığından daha basit. Ayrıca,
KDV matrahına ilave edilmeyeceği yönünde Kanunda düzenleme yapılması gerekmektedir.
Son olarak; konunun yargıda
tıkanmasının en önemli sebebi ise kanaatimce; yargı kararlarından da
anlaşıldığı üzere (diğer vergiler ihtilaf konuları içinde) kanun
metinleridir. Zira hukuk/yargı, bürokrasiden daha katı olarak hukuki metnini daraltamaz,
genişletemez. Eli kolu bağlı olduğundan Yürütme organı gibi herhangi bir
açıklama duyurusu yayınlayamaz. Gerekçe sadece Yargı Kararında yer alır. Resmî Gazete
‘de yayınlanmış yasal metinler ve ikincil düzenlemeler, olduğu gibi sadece bu
çerçevede yorumlar…
1 Ekim’de başlayacak 2022/2023 Yasama Yılı hayırlı olsun. Yeni Yasama döneminde Kanun metinlerin herkesin anlayacağı biçimde açık ve yorumlanmadan anlaşılması, basit olması dileğiyle…
Recai HERGÜN
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
